Belofte maakt schuld. Ongeveer een jaar geleden voorspelde directeur Hans de Jonge van Open Science NL rond deze tijd de eerste toekenningen te hebben gedaan, de openscience-community volop aangehaakt te hebben en een duidelijk beeld te hebben welke vervolgstappen gezet moeten worden om de transitie naar open science een flinke impuls geven. Dat is immers zijn missie, met behulp van de jaarlijkse 20 miljoen euro van minister Dijkgraaf tot 2031. Is Open Science NL op de goede weg? Tijd voor een gesprek met Hans de Jonge.
Laten we de beloftes even nalopen, hoever ben je op weg?
Het doen van de eerste toekenningen: check. Er zijn al diverse initiatieven ondersteund. Alle universiteiten hebben afgelopen jaar middelen gekregen voor de extra versterking van de Lokale Digitale Competentiecentra. Daarin bieden datastewards en research softwareengineers vanuit één loket ondersteuning aan wetenschappers op het gebied van FAIR data en software. Het publicatieplatform Publinova van de hogescholen heeft een bijdrage ontvangen voor de doorontwikkeling, net als het platform Openjournals.nl, dat inmiddels 32 diamond Open Access journals host. En net voor het eind van het jaar gaan we ook de 12 Open Science Communities van de universiteiten blij maken met financiering om op instellingsniveau mensen en expertise rond open science bij elkaar te brengen.
Het in kaart hebben van de vervolgstappen? Absoluut check!
Het aanhaken van de Openscience-community: we hebben een plan gemaakt voor community engagement en zijn druk bezig dat uit te rollen. Aan de ene kant sluiten de programmaleiders uit het Open Science NL-team actief aan bij allerlei bestaande communities. Daarnaast zijn we panels aan het inrichten waarmee wij leden van de community actief betrekken bij ons werk: het ontwikkelen van financieringsinstrumenten die open science in Nederland verder brengt. We zoeken hiervoor nog experts. Zij kunnen zichzelf of anderen nog aanmelden tot 11 januari.
Het in kaart hebben van de vervolgstappen? Absoluut check! Ons werkprogramma hoe we de beschikbare middelen de komende twee jaar besteden is op 6 december gepubliceerd. Er komen nieuwe calls voor onderzoekers om open science in de praktijk te brengen. Andere calls stellen instellingen in staat de infrastructuur en ondersteuningscapaciteit voor onderzoekers te versterken. Open Science NL zal ook gerichte investeringen doen zoals voor een National Trainingsplatform Data Stewardship. We investeren in duurzame open onderzoekssoftware en gaan helpen om Citizen Science Hubs in te richten. Ook komt er ruimte voor replicatieonderzoek en voor onderzoek naar open science. Het is een ambitieus programma.
Als je terugblikt op je eerste jaar, hoe kijk je erop terug?
Wat heel erg opviel, was de enorme betrokkenheid bij open science in Nederland, van onderzoekers en onderzoeksondersteuners tot bestuurders. Het is fijn te werken aan een onderwerp, waar zoveel mensen belang aan hechten. Soms was al die betrokkenheid ook wel lastig, omdat mensen vanaf het moment dat Open Science NL officieel bestond, direct wilden weten hoe het ging werken en hoe de middelen besteed zouden worden, terwijl we dat zelf ook nog moesten uitwerken. Maar als ik dat uitlegde, kreeg ik daar altijd veel begrip voor. Ook uit het buitenland is veel belangstelling en wordt er met jaloezie gekeken wat hier gaat gebeuren. En ja dan is die vertaling van het woord “regieorgaan” ingewikkeld. We hebben maar besloten het woord regieorgaan niet te vertalen.
Open science leidt tot meer transparantie en dus meer vertrouwen in de wetenschap. En ook tot meer impact op wetenschap én maatschappij.
Tot slot, er waait een andere politieke wind, welke gevolgen zie je voor open science?
Ik ga ervan uit dat wij onder een nieuw kabinet de ingezette koers kunnen voortzetten. Open science leidt tot meer transparantie en dus meer vertrouwen in de wetenschap. En ook tot meer impact op wetenschap én maatschappij. Dat belang wordt door velen gezien en hangt dus ook niet af van specifieke politieke agenda’s. Ook in het buitenland zie je dat open science omarmd wordt door regeringen van zeer uiteenlopende politieke signatuur. Bij de partijen die recent in ons land gewonnen hebben, zie ik allerlei aanknopingspunten. Neem het grote belang dat bijvoorbeeld NSC hecht aan een open transparante overheid en de digitale veiligheid. Bovendien, een grotere betrokkenheid van de burger bij wetenschap: daar moet elke politieke partij toch voorstander van zijn.
18 oktober 2020 - na een kleine maand aan de slag als kwartiermaker / directeur van Regieorgaan Open Science in gesprek met Hans de Jonge over zijn plannen en ambities.
