Jaarverslag

In mei 2023 was NWO gastheer van de jaarlijkse bijeenkomst van de Global Research Council. Daarbij verwelkomden we nationale onderzoeksorganisaties uit 63 landen in het Vredespaleis in Den Haag. Na een indrukwekkende openingstoespraak van minister Dijkgraaf spraken de deelnemende organisaties twee dagen over onder andere een nieuwe wijze om onderzoek en onderzoekers te waarderen en over internationaal onderzoek naar klimaatverandering. Bij beide onderwerpen werd overeenstemming bereikt over een Statement of Principles. In deze principeverklaring spraken de deelnemende onderzoeksorganisaties het voornemen uit om nog intensiever samen te werken en de krachten te bundelen. In Nederland weten klimaatonderzoekers elkaar sinds november 2023 te vinden binnen het nieuw opgerichte NWO-regieorgaan Klimaatonderzoek Initiatief Nederland (KIN). Het KIN stelt zich ten doel op een vernieuwende en interdisciplinaire manier bij te dragen aan een klimaatbestendige en duurzame samenleving. 

Gezonde onderzoekscultuur 

NWO vindt het van cruciaal belang dat we een sociale setting creëren waarin iedereen optimaal en plezierig kan functioneren, dat we oog hebben voor de diversiteit van onderzoekers, dat we een brede blik hanteren bij de beoordeling van onderzoeksresultaten – een blik die verder gaat dan publicaties en citaties alleen – en dat we ons richten op de verdere ontwikkeling van open science. Daarom zette NWO zich ook in 2023, in nauwe samenwerking met onder andere kennisinstellingen in Nederland, wederom in voor het bevorderen en in stand houden van een gezonde onderzoekscultuur binnen de Nederlandse wetenschap. 

Financiering van onderzoek

In 2023 financierde NWO 598 wetenschappelijke programma’s in de Open Competitie in de diverse domeinen, voor een bedrag van ruim 136 miljoen euro. Tevens is aan 392 onderzoekers een persoonsgebonden subsidie toegekend binnen het NWO-Talentprogramma (Veni/Vidi/VICI), Rubicon (voor verblijf van jonge onderzoekers in het buitenland), Mozaïek (voor onderzoekers met een niet-Westerse culturele achtergrond) en Aspasia (voor vrouwelijke onderzoekers). 

Thematische programmering 

Binnen de thematische programmering van NWO is het afgelopen jaar veel gebeurd. In voorbereiding op het nieuwe Kennis- en Innovatieconvenant (KIC) 2024-2027 is het NWO-KIC-financieringsprogramma begin 2023 geëvalueerd. De aanbevelingen uit deze evaluatie, onder andere om samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven nog beter te faciliteren, zijn meegenomen bij de ontwikkeling van het nieuwe NWO-KIC-programma. In november hebben NWO en vele andere partners het nieuwe KIC 2024-2027 ondertekend. Het financieringsprogramma van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) is in 2022 positief geëvalueerd. Het was verheugend dat we in 2023 konden starten met de opvolging van de aanbevelingen en de doorontwikkeling van de NWA. Tevens droeg NWO in 2023 bij aan de uitvoering van het Nationaal Groeifonds (NGF), door financieringsrondes te ontwikkelen voor onder andere de NGF-programma’s AiNed, GroenvermogenNL, NxtGen Hightech en Quantumtechnologie. Deze programma’s maken het mogelijk dat de hele kennisketen en de praktijk met elkaar samenwerken en zo een bijdrage leveren aan de grote maatschappelijke uitdagingen waar Nederland voor staat. 

Expeditie Next 

Wederom een hoogtepunt was de organisatie van Expeditie Next, een jaarlijks door NWO georganiseerd wetenschapsfestival voor kinderen dat in 2023 plaatsvond in Middelburg. Het was mooi om te zien hoe de nieuwsgierigheid en het enthousiasme van de kinderen werden gewekt, bijvoorbeeld tijdens de uitgebreide vragenronde met André Kuipers. 

NWO-instituten

De negen nationale NWO-instituten hebben zich middels een zelfevaluatie over de periode 2017-2022 voorbereid op de externe evaluatie die eind 2023 plaatsvond. De raad van bestuur heeft met elk instituut uitvoerige gesprekken gevoerd over hun zelfevaluatie en hun strategische plan. Het was waardevol en inspirerend om met de instituten terug te blikken en vooruit te kijken. Elk van de instituten is de afgelopen jaren buitengewoon succesvol geweest bij het uitvoeren van hun onderzoeksprogramma’s. Daarbij behaalden zij indrukwekkende resultaten en kregen ze nationale en internationale erkenning, getuige het grote succes bij het verwerven van externe financiering. Eind 2023 hebben externe internationale commissies locatiebezoeken afgelegd bij alle instituten; de bevindingen daarvan worden in het eerste kwartaal van 2024 verwacht. Hoogtepunten waren onder andere de betrokkenheid van AMOLF bij grote groeifondsprojecten, de ontwikkeling van plannen om de Einstein-telescoop (‘s werelds grootse instrument om zwaartekrachtgolven te detecteren) te bouwen in Limburg onder leiding van Nikhef, de leidende rol van ASTRON bij grote internationale radio-astronomieprojecten (o.a. LOFAR en SKA), de start van grote nationale politie- en reclasseringsprogramma’s bij NSCR, en de succesvolle betrokkenheid van DIFFER bij programma’s op het gebied van alternatieve energiebronnen. Het CWI blijft zeer succesvol bij diverse publiek-private samenwerkingen en NIOZ kon een aanvang maken met het realiseren van een nieuwe vloot. Verder werd SRON vereerd met een bezoek van minister-president Rutte en minister Dijkgraaf, waarbij het ‘ontdekken van het onverwachte’ het centrale thema was. 

Grootschalige wetenschappelijke infrastructuur 

De afgelopen twee jaar heeft NWO een wetenschapsbrede analyse uitgevoerd van de Nederlandse deelname aan internationale grootschalige wetenschappelijke infrastructuren. Deze analyse heeft geleid tot de publicatie van het rapport ‘Internationale Lidmaatschappen’ in september 2023. Tegelijkertijd werkt NWO aan het voorstel voor de stapsgewijze invulling van een nationaal portfoliobeleid voor de internationale lidmaatschappen via drie gefaseerde en grotendeels parallelle trajecten. 

Praktijkgericht onderzoek

Het praktijkgerichte onderzoek in Nederland heeft de afgelopen decennia een flinke vlucht genomen en de ontwikkelingen stonden ook in 2023 niet stil. Een mijlpaal dat jaar was het ondertekenen van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst om het praktijkgerichte onderzoek ook de komende vijf jaar te versterken via het Regieorgaan SIA. In de overeenkomst zijn daarnaast afspraken vastgelegd om toe te werken naar een structurele inbedding van het praktijkgerichte onderzoek van hogescholen, en daarmee van SIA, binnen NWO. 

Optimaal functionerend wetenschapssysteem 

Tot slot heeft NWO zich in 2023 op verschillende manieren ingespannen om steeds, samen met kennisinstellingen, onderzoekers, het bedrijfsleven, overheden en andere stakeholders, te zoeken naar een optimaal functionerend wetenschapssysteem. NWO bekleedt het voorzitterschap van de Kenniscoalitie, een solide samenwerkingsverband waarin alle kennispartijen in Nederland participeren. Ook zijn in 2023 diverse ‘Wetenschap Werkt!’-debatten georganiseerd. 

Blik vooruit 

De raad van bestuur van NWO kan met tevredenheid terugkijken op 2023 en uiteraard zal NWO zich ook in 2024 weer inspannen om een betekenisvolle bijdrage te leveren aan de Nederlandse wetenschap. Wederom zullen we in nauwe samenwerking met alle partijen in het wetenschapssysteem toewerken naar onze visie voor de Nederlandse wetenschap in 2030: een Nederlandse wetenschap die verwondert, inspireert, midden in de samenleving staat en daarnaast vernieuwend, aantrekkelijk en toonaangevend in de wereld is!

Kijk voor meer details in het jaarverslag zelf.

Eerdere jaarverslagen

Zoekt u een jaarverslag over een specifiek jaar? Vraag deze op via:
de afdeling Communicatie | Telefoonnummer: +31703440838 | E-mail: communicatie@nwo.nl