‘Wetenschap is niet links of rechts’
Door in toga aan een klimaatprotest mee te doen, wilde Klaas Landsman benadrukken dat de activisten een wetenschappelijk onderbouwd standpunt innemen. En dat standpunt is niet politiek gekleurd. ‘Het is pure framing van bepaalde politici dat wetenschap links zou zijn.’
De wetenschap heeft een duidelijke rol om invloed uit te oefenen op beleid
‘Een jaar geleden beklom ik de zeepkist om bij de A12 de zogenaamde rebellen van Extinction Rebellion toe te spreken. Ook mede-Spinozist Thea Hilhorst hield daar een toespraak. Conflict is haar vakgebied, niet het mijne. Maar de natuurwetenschappelijke kant van klimaatwetenschap kan ik wel begrijpen vanuit mijn wetenschappelijke expertise. Zo heb ik me laten overtuigen door de IPCC-rapporten en daarom vond ik dat ik ook in toga kon staan. Daarmee wilde ik laten zien dat het protest aansluit bij het wetenschappelijk standpunt.’
‘De wetenschap heeft een duidelijke rol om invloed uit te oefenen op beleid. Als de wetenschap met grote waarschijnlijkheid feiten vaststelt, vloeit daar vaak als vanzelfsprekend beleidsadvies uit voort. Daar moeten we politici wel op blijven wijzen. Het feit dat Geert Wilders de slavernijexcuses wil intrekken en Caroline van der Plas ons slavernijverleden geschiedvervalsing noemt, vind ik een reden voor alle historici om naar Den Haag te komen om te demonstreren. Als de huidige politieke ontwikkelingen doorzetten, wordt de wetenschap op een zijspoor gerangeerd. Dan voel ik des te meer verantwoordelijkheid om de wetenschappelijke feiten naar voren te brengen.’
‘De wetenschap is geen links bolwerk, maar in wezen juist conservatief. En dat wordt vaker in verband gebracht met rechts. Wetenschap is een soort langzaam voortschrijdend proces met een enorme behoudendheid, omdat we pas conclusies trekken als we er volledig achter staan.
Tegelijkertijd is het ook aan de wetenschap om steeds weer kritisch te reflecteren op inzichten en die het liefst weer onderuit te halen. Je zit als wetenschapper voortdurend in dat spanningsveld, maar in de praktijk wint meestal de behoudende kant.’
‘Maar er is ook een ander antwoord op de vraag of wetenschap links is, namelijk dat het wetenschappelijke verhaal in veel opzichten niet het rechtse verhaal is. Dat is heel pregnant in de huidige kabinetsformatie. Alle verhalen over immigratie van de nu formerende partijen zijn gewoon niet waar.
Immigratiedeskundigen schrijven daar iedere week wel een stuk over in de krant. Die onderzoekers hebben het bij het rechte eind, zou ik zeggen, zij zijn niet links of rechts. Maar in het Nederlandse politieke spectrum is een soepel immigratiestandpunt nu eenmaal links. Dat geldt maar voor een paar domeinen, alleen zijn die domeinen nu in Nederland, en trouwens overal in Europa en in de VS, heel groot.’
‘Klimaat is ook zo’n domein. Dat wordt links gemaakt, omdat mensen die zichzelf als rechts beschouwen, niet minder energie en benzine willen verbruiken. Terwijl je ook zou kunnen beargumenteren dat, als je de auto-industrie belangrijk vindt, zoals in Duitsland, je ervoor zou moeten pleiten om mee te gaan in de energietransitie om veel geld te verdienen met elektrische auto’s. Het is pure framing van bepaalde rechtse politici dat de wetenschap inherent links zou zijn.’
Tekst: Dirk-Jan Zom en Emma van der Deijl