Krapte op de arbeidsmarkt: staff wanted!

Tekst: Bianca Looman, beeld: Vijselaar en Sixma

Het carrièreplatform AcademicTransfer selecteerde dit jaar zevenhonderd werkzoekende wetenschappers voor de The Netherlands Recruitment Day. Kandidaten uit Afghanistan, China en India mochten op speeddate met een hoogleraar, in de hoop op een match. Eerdere edities leverden tot wel honderd vervulde vacatures op. De verwachtingen waren dus hooggespannen.

Tandje bijzetten voor talent

Toch hebben zich maar zeventien hoogleraren aangemeld om met kandidaten in gesprek te gaan. Reden? ‘Ik hoor vaak dat mensen te druk zijn om mee te doen’, zegt Jeroen Sparla van AcademicTransfer. Wat ook meespeelt: het platform voor werving en ontwikkeling van academische carrières is niet bij iedereen bekend. ‘Veel universiteiten werken versnipperd bij de werving van kandidaten. De HR-directeuren en recruiters kennen wij wel, maar we hebben geen contact met faculteiten die allemaal ook nog zelf aan het werven zijn.’ Volgens Sparla zijn universiteiten ook nog niet gewend moeite te doen voor geschikte kandidaten. Ze sturen gemiddeld zeventien kandidaten door voor moeilijk vervulbare functies. ‘Ze kunnen nu nog achteroverleunen, maar dat blijft niet zo. Universiteiten moeten echt een tandje bij gaan zetten.’

Medewerkers betrekken

Bestuursvoorzitter Rianne Letschert ziet dit ook op haar universiteit in Maastricht. Voor sommige vakgebieden wordt het nu al moeilijker om goede mensen te vinden. Voldoende ondersteunend personeel is er bovendien ook niet meer. Maastricht University heeft daarom dit jaar besloten een eigen recruitmentbureau op te zetten. ‘We halen werkdruk weg bij de faculteiten en verhogen de kwaliteit van de vacatureteksten en daarmee onze uitstraling’, zegt Letschert. Verder heeft de universiteit een bonus in het leven geroepen. Als medewerkers een kandidaat aandragen die uiteindelijk de baan krijgt, verdient hij of zij vijfhonderd euro extra. ‘Onze eigen mensen kunnen het werk en leven hier het best verkopen. Ik denk ook dat onze mensen het enorm waarderen dat ze betrokken worden bij het wervingsproces. Ze doen het niet alleen voor het geld.’

Huisvesting vaak probleem

Volgens Letschert heeft Maastricht University deels geluk dat het van oudsher zo’n internationale omgeving is. Ongeveer de helft van de medewerkers komt uit het buitenland en zij trekken ook weer mensen uit hun thuisland aan. Wat ook helpt is een goed onboarding systeem en een gemeente met een aparte afdeling voor expats. Verder is er een internationale school in de buurt én er zijn nog woningen te krijgen. Dat is in andere delen van het land wel anders. Sparla ziet dat ook: AcademicTranfer beantwoordt tientallen vragen per dag van kandidaten die overwegen naar Nederland te komen. ‘Er wordt vaak naar huisvesting gevraagd. Maar aan het feit dat er zo weinig woningen zijn, kunnen wij helaas niks veranderen.’ Een andere vraag die vaak gesteld wordt, is of het gebruikelijk is om tijdelijke contracten te krijgen in Nederland. Veel mensen die een emigratie overwegen, vinden het lastig om dat te doen als ze maar een contract voor een of twee jaar krijgen.

Gok wagen met vast contract

Rianne Letschert kan zich dat helemaal voorstellen en heeft haar decanen dan ook op het hart gedrukt minder risicomijdend te zijn. ‘Ik snap best dat het een risico is om iemand zo maar een vaste aanstelling te geven. Maar in de huidige arbeidsmarkt moeten we de gok misschien wat vaker wagen. Zeker als iemand een dijk van een cv heeft, moet je iets doen om de concurrentie met andere landen aan te gaan.’

Een buitenlandse onderzoeker van Maastricht University die liever anoniem wil blijven, vindt het hoog tijd dat er iets aan de contracten gedaan wordt. Hij is zelf acht jaar bezig geweest met het vinden van een vaste baan in Nederland. Hij had een Nederlandse vrouw, een huis hier en wilde dolgraag aan de slag. Maar hij kreeg pas een vaste baan toen hij een beurs met zes nullen binnen haalde. ‘Geld opent deuren blijkbaar’.

Werk en privé in balans

Architectuurhistoricus Amy Thomas (35) heeft na vijf jaar werken bij de TU Delft net een vaste aanstelling gekregen. Daar is ze blij mee, maar om zich heen ziet ze nog veel collega’s met tijdelijke contracten. ‘Ze moeten telkens opnieuw hopen dat hun contract verlengd wordt. Dat geeft stress. Zeker naast de werkdruk die ze toch al hebben door de combinatie van lesgeven, studenten begeleiden en onderzoek doen.’ Thomas kwam naar Nederland vanuit de VS, waar ze het politieke klimaat niet prettig meer vond toen Trump aan de macht kwam. Ze zocht een plek dichter bij haar thuisland (VK) en werd aangenomen bij de TU Delft. Wat haar in Nederland vooral goed bevalt, is de balans tussen werk en privé, zeker nu ze kinderen heeft. ‘Ik werk meer uren dan waar ik voor betaald word, maar er wordt niet verwacht dat ik elke avond en elk weekend doorwerk. Dat was in de VS wel anders.’ Ze wil dan ook niet meer weg uit Nederland, al heeft ze het wel even overwogen toen de belastingregeling die ze voor acht jaar zou krijgen na vijf jaar plotseling werd afgeschaft. Dat kost haar achthonderdvijftig euro per maand. Haar man – ook wetenschapper – en zij kunnen de eindjes nog maar net aan elkaar knopen en daar is ze pissig over. Maar niet zo pissig dat ze vertrekt. ‘De kinderen zijn hier geworteld en het is fijn dat ik tijd met ze kan doorbrengen. Ik zou dat niet willen opofferen voor meer geld ergens anders.’

Prettig onderzoeksklimaat

Volgens Sparla is geld meestal geen belangrijke reden voor academici om wel of niet naar Nederland te komen. Gelukkig maar, want vergeleken met landen als de VS en China hebben we in Nederland niet veel te bieden, weet hij. Maar als je naar de rest van Europa kijkt, doen we het qua salaris best goed. Wetenschappers kiezen vooral voor Nederland door de hoge kwaliteit van de universiteiten. Verder vinden ze het onderzoeksklimaat prettig, hoort Sparla vaak. En ze vinden het fijn dat Nederland zo centraal in Europa ligt, zo compact is en ook de cultuur spreekt veel wetenschappers aan.

Vooralsnog ziet Sparla een stijging in het aantal buitenlandse academici die de website van AcademicTransfer bezoeken. Dat komt ook door de reclame die ze voor Nederland maken in het buitenland en evenementen als The Netherlands Recruitment Day. ‘Al moeten de universiteiten dan wel tijd vrijmaken om deel te nemen, anders heeft het weinig zin natuurlijk.’

Keihard nodig

Letschert maakt zich zeker zorgen over de steedse krappere arbeidsmarkt en vooral het debat over een stop op buitenlandse studenten van de laatste tijd. ‘Ik snap dat sommige universiteiten en sommige vakgebieden problemen hebben, maar we moeten ervoor waken dat zo’n discussie afstraalt op het imago van heel Nederland. We hebben hard gewerkt om ons internationaal te profileren. Het zou zonde zijn als studenten en toekomstige medewerkers zich hierdoor niet meer welkom voelen. We hebben ze juist keihard nodig.’