Prof dr A.S. (Anna) Akhmanova
Anna Akhmanova, hoogleraar cellulaire dynamica aan de Universiteit Utrecht, is wereldwijd een van de meest vooraanstaande experts op het gebied van de celbiologie van het cytoskelet. Het cytoskelet is een soort ‘geraamte’ van microscopisch kleine draadjes en buisjes in elke levende cel. Het geeft cellen hun vorm en stevigheid, maar speelt ook een belangrijke rol bij processen zoals celdeling en het transport van eiwitten in de cel. Akhmanova heeft een aantal baanbrekende ontdekkingen gedaan die lieten zien waar het cytoskelet precies voor dient en welke mechanismen er aan die functies ten grondslag liggen. Kennis van hoe gezonde cellen functioneren, helpt ook te begrijpen wat er op celniveau misgaat bij ziekten zoals kanker, de ziekte van Alzheimer en ALS.
Akhmanova is een pionier in het gebruik van de nieuwste celbiologische technieken, waaronder microscopie die biologische processen letterlijk zichtbaar maakt. Op die manier ontdekte zij hoe het cytoskelet precies wordt opgebouwd en hoe de microbuisjes van het cytoskelet zorgen voor het transport van eiwitten en kleine celstructuren. Daarnaast gebruikte ze laser-microchirurgie bij levende cellen om processen als celdeling beter te kunnen begrijpen. Ze ontdekte celskeletdefecten die bijdragen aan het ontstaan van de neurologische oogziekte CFEOM1 en zag als eerste onder de microscoop hoe bepaalde chemotherapieën tegen kanker de structuur en de werking van het cytoskelet beïnvloeden.
Internationaal aanzien
De onderzoeksgroep van Akhmanova staat internationaal zeer hoog aangeschreven. Zij wist belangrijke subsidies te veroveren, waaronder Vidi- en Vici-beurzen van NWO en een Synergy Grant van de European Research Council (ERC), samen met mede-Spinozalaureaat Marileen Dogterom. Onder haar begeleiding haalden ook haar medewerkers talrijke belangrijke beurzen binnen. Ze staat bekend als een gepassioneerde begeleider die uitblinkt in het aantrekken en ondersteunen van jong onderzoekstalent.
Akhmanova werkt internationaal samen met de grootste namen in haar vakgebied, spreekt geregeld op prestigieuze congressen en publiceerde meer dan 170 wetenschappelijke artikelen in vooraanstaande tijdschriften, waaronder Cell, Developmental Cell en Nature Cell Biology. Zelf heeft ze zitting in een aantal belangrijke redactieraden, waaronder van Elife, Journal of Cell Science en Public Library of Science (PLoS).
Bepalend voor de microscopie in Nederland
Akhmanova is sterk bepalend geweest voor de ontwikkeling van de microscopie in Nederland. Ze was jarenlang voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Microscopie en heeft meegewerkt aan de Nationale Roadmap Grootschalige Infrastructuur. In Utrecht richtte ze het Biology Imaging Center op en ontwikkelde ze een platform dat instituten helpt bij het delen van expertise en apparatuur.
Ook buiten de academische setting is Akhmanova zeer actief. Sinds 2015 is ze lid van de KNAW; daarnaast werkte ze samen met onder meer de Europese Diabetesstichting EFSD, de Huntingtonstichting CHDI en Alzheimer Nederland aan de vertaling van wetenschap naar de kliniek. Samen met verschillende bedrijven onderzocht ze de interacties tussen het cytoskelet en bepaalde geneesmiddelen. Haar lab verzorgt cursussen over celbiologie voor middelbare scholieren. Akhmanova werkte mee aan een radioprogramma en aan het landelijke theaterproject ‘Professoren op het podium’.
| 1967 |
geboren op 11 mei in Moskou |
| 1989 |
studeert af in de biochemie aan de Universiteit van Moskou |
| 1997 |
promoveert in Nijmegen op genexpressie bij de fruitvlieg |
| 1997 |
is eerst postdoc in Nijmegen en later bij het Erasmus MC in Rotterdam |
|
1998
|
publiceert spraakmakend artikel in Nature: als eerste ontdekte zij een genoom (DNA) in een hydrogenosoom –een gespecialiseerd cel-orgaantje in een eencellig organisme |
|
2001
|
publiceert artikel in Cell: een van de eerste voorbeelden van polarisatie van het cytoskelet |
| 2001 |
ontvangt een Vidi-financiering van NWO en wordt groepsleider in Rotterdam |
| 2007 |
ontvangt een Vici-financiering van NWO |
| 2011 |
wordt voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Microscopie (tot 2017) |
| 2011 |
wordt hoogleraar cellulaire dynamica aan de Universiteit Utrecht |
|
2012
|
lid van toekenningscommissies van beurzen van o.a. de European Research Council (ERC) en NWO (tot heden) en van de European Molecular Biology Organization (EMBO) (tot 2017) |
| 2013 |
tot heden: lid van de redactieraden van o.a. Elife, Journal of Cell Science en Public Library of Science (PLoS) |
| 2013 |
ontvangt een prestigieuze ERC Synergy Award samen met collega-Spinozalaureaat Marileen Dogterom om gezamenlijk de reguleringsnetwerken van het cytoskelet te ontrafelen |
| 2015 |
verkozen als lid van de KNAW |
