Prof. dr. Bernet Elzinga

In haar onderzoek integreert Elzinga epidemiologisch onderzoek, neuro-imaging, gedragsobservaties en elektronische dagboeken. Met deze interdisciplinaire aanpak kan ze aantonen dat psychische mishandeling en verwaarlozing van kinderen langdurige mentale problemen veroorzaken die diepe sporen in de hersenen trekken en tot ver in de volwassenheid negatieve effecten hebben. Denk aan hechtingspatronen of een negatief zelfbeeld, waardoor het aangaan van vriendschappen en relaties ingewikkeld wordt. De gevolgen van mishandeling kunnen bovendien doorwerken in de opvoeding van de eigen kinderen, waardoor het risico op intergenerationele overdracht groot is. 

Elzinga heeft verschillende grenzen geslecht en clichés omver geworpen. In tegenstelling tot veel onderzoekers en hulpverleners focust ze niet op het individuele kind, maar hanteert ze een gezins- en intergenerationeel perspectief. Ook brengt ze problemen niet terug tot één enkele stoornis, maar geeft ze aandacht aan de complexiteit van mentale problemen. Bovendien toont Elzinga aan dat niet alleen de eerste duizend dagen in het leven van een kind van groot belang zijn. Ouders hebben ook in de adolescentie – een cruciale ontwikkelingsfase – grote invloed op het welbevinden van hun kinderen. 

Behalve hoogleraar heeft Elzinga ook verschillende jaren in de klinische praktijk gewerkt als therapeut / GZ-psycholoog. Recent heeft ze haar aandacht gericht op het ontwikkelen van een interventieprogramma voor ouders van jongeren met somberheid en depressie, waarvan de inhoud wetenschappelijk is onderbouwd en samen met hulpverleners en ouders in de praktijk is ontwikkeld en getoetst. Samen met drie collega’s schreef ze hierover ook het boek Samen Sterk (verschenen in november 2023) dat is gebaseerd op de gelijknamige cursus, en vol staat met informatie, adviezen, tips en opdrachten. Recent hebben ze ook een AI-gestuurde chatbox ontwikkeld, gebaseerd op het boek, waar ouders en hulpverleners laagdrempelig vragen kunnen stellen over depressie en de ondersteuning van jongeren met depressie. 

Elzinga neemt deel aan vele internationale samenwerkingsverbanden: van New Orleans tot Parijs en Hong Kong, van Duitsland tot Australië. In eigen land is ze nauw betrokken bij NESDA, de langlopende Netherlands Study of Depression and Anxiety, en lid van MARIO (Mood And Resilience in Offspring), een aan NESDA verbonden consortium gericht op kinderen van ouders met psychische problemen. Ook is ze lid van de Adviesraad van het Nationaal Consortium Stress-NL en is Elzinga een van de hoofdonderzoekers van het tienjarige Zwaartekrachtprogramma New Science of Mental Disorders. 

Op haar thuisbasis in Leiden wordt Elzinga gezien als een inspirerende mentor wier PhD’s hun carrière vrijwel allemaal op academisch niveau hebben voortgezet. Nadat ze bij de Foundation for Natural Leadership de principes van natuurlijk leiderschap heeft geleerd, heeft ze zelf verschillende leiderschapsprogramma’s in de natuur van Afrika, Europa en Nederland gefaciliteerd en nieuwe programma’s ontwikkeld. Haar eigen, volgende, doel is het ontwikkelen van gepersonaliseerde interventies, zodat ouders en kinderen hulp krijgen op een manier die recht doet aan hun specifieke problemen en situatie. Een benadering die, gezien de crisis in de jeugdzorg, van grote waarde kan zijn.

De selectiecommissie van de Spinozapremie noemt het onderzoek van Elzinga ‘zeer innovatief’, omdat ze niet alleen kijkt naar het individu maar ook de interacties tussen generaties en binnen het gezin beziet. ‘Met haar onderzoek heeft ze haar vakgebied mede vormgegeven en op een hoger niveau getild door aspecten uit andere disciplines te introduceren en integreren.’