Vergezichten over het onderzoekslandschap

Een vakgebied kan in een halve eeuw behoorlijk veranderen. Voor dit zomerse nummer van Onderzoek vroegen we onderzoekers en beleidsmakers om eens wat verder vooruit te kijken, hun ‘stippen op de horizon’ te zetten. Want over een halve eeuw zal de wetenschap opnieuw behoorlijk veranderd zijn. De keuzes die we nu maken, bepalen waar we dan staan.

Ontwikkelingen geschetst in het magazine laten een richting zien waarin de wetenschap zich beweegt. Maar welke kant het precies op gaat, dat staat nog open. Lees het redactioneel 

Rubriek: van de redactie
 

Stippen op de horizon

Een vakgebied kan in een halve eeuw behoorlijk veranderen. Hans Geuze en Nalan Liv, die twee verschillende generaties onderzoekers vertegenwoordigen, laten dat heel mooi zien in een dubbelinterview. Ze vertellen hoe wetenschappers toen én nu de technische grenzen van de elektronenmicroscopie- en daarmee van hun vakgebied - steeds verder verleggen. Wat nu wel anders is, is de mate van specialisatie: ‘zo technisch, zo geavanceerd’, vertellen de celbiologen.

Die trend ziet ook minister Robbert Dijkgraaf. ‘Wetenschap en technologie nestelen zich steeds meer in de haarvaten van de samenleving’, zegt hij in een vraaggesprek in dit nummer. ‘We hebben de kennis steeds harder nodig, maar die wordt wel steeds specialistischer.’ Hij ziet een belangrijke rol voor wetenschappers bij het vergroten van ‘de absorptiekracht’ van de samenleving: mensen helpen om de vooruitgang te omarmen. Dat lukt volgens de minister alleen in goede dialoog, waarin burgers legitieme vragen stellen: ‘Beste wetenschappers, welke kant duwen jullie de samenleving op? En mogen wij misschien ook een beetje terugduwen?’

In het onderzoeksconsortium van de Rotterdamse hoogleraar Gabriele Jacobs nemen ze dat terugduwen al heel letterlijk. Samen met onder meer gemeenten, politie, veiligheidsbedrijven én burgers buigt ze zich over de inzet van kunstmatige intelligentie voor de openbare veiligheid – en wat dat aan ethische en juridische vragen oproept. Haar visie op wetenschap: niet als observator langs de lijn, maar middenin de problematiek, zij aan zij met alle betrokkenen. ‘Verhef je stem, dit gaat ook over jou’, luidt haar open uitnodiging.

Deze ontwikkelingen laten een richting zien waarin de wetenschap zich beweegt. Maar welke kant het precies op gaat, dat staat nog open. Voor dit zomerse nummer van Onderzoek vroegen we onderzoekers en beleidsmakers om eens wat verder vooruit te kijken, hun ‘stippen op de horizon’ te zetten. Want over een halve eeuw zal de wetenschap opnieuw behoorlijk veranderd zijn. De keuzes die we nu maken, bepalen waar we dan staan.

Voorkant Onderzoek nummer 13