Tamara Madern: 'Armoede wordt veroorzaakt door een optelsom van problemen'

Bijna één op de tien mensen in Nederland heeft problematische schulden. In deze tijd van inflatie en hoge energieprijzen kan dat nog weleens verder gaan oplopen. Hoe komt het dat mensen in de schulden terecht komen? En hoe kunnen we mensen zo vroeg mogelijk helpen? Op die vragen zoekt lector Schuldpreventie en Vroegsignalering Tamara Madern aan de Hogeschool Utrecht en directeur van het Instituut voor Recht een antwoord. Eén ding is duidelijk: er is nooit één oorzaak van schulden. Daarom is het zo belangrijk dat de politiek niet alleen naar kortetermijnoplossingen kijkt, maar ook de onzichtbare mechanismen bestrijdt.

Een vrolijke Tamara Madern met rode achtergrond
Tamara Madern

'Schuldenproblematiek is vaak ontzettend complex en kun je niet vanuit één wetenschap aanvliegen. Daarom brengen we in ons onderzoek inzichten uit de psychologie, rechten en sociologie samen. We kijken bijvoorbeeld hoe wetgeving aansluit op hoe mensen zich gedragen en hoe kun je ze daarin ondersteunen. Ook hebben we steeds meer aandacht voor de onzichtbare mechanismen die ervoor zorgen dat mensen geen hulp zoeken, zoals schaamte en verliesaversie. Die mechanismen proberen we in ons onderzoek te doorgronden en we zoeken naar interventies die daarin kunnen helpen. Daarvoor gebruiken we inzichten uit de psychologie. Als je weet dat mensen zich schamen, kun je bijvoorbeeld in campagnes benadrukken dat je niet de enige bent en het dus oké is om hulp te zoeken.'

Onzichtbare mechanismen weerhouden mensen met schulden om hulp te zoeken. Die mechanismen proberen we te doorgronden

'Wat ik heel graag aan de politiek wil meegeven is: zijn er verschillende soorten armoede? Er is niet een energiearmoede, er is geen inflatiearmoede, boodschappenarmoede of menstruatiearmoede: dat is één soort problematiek. Als je geld gaat geven ter compensatie van de energiecrisis, lost dat nog niets op. Armoede is een optelsom van problemen. Het komt niet dóór de energiecrisis dat er problemen zijn, want als je genoeg inkomen had gehad, was er geen probleem. In de media zie je nu dat de problemen heel versnipperd gepresenteerd worden. En de politiek komt vooral met kortetermijnoplossingen, zoals een eenmalige bijdrage. Dat is natuurlijk óók belangrijk om wel te doen, maar daarmee creëer je nog geen bestaanszekerheid. Veel mensen hebben nu te weinig geld voor een rainy day, te weinig buffer. Alleen als de politiek naar de lange termijn gaat kijken, los je dat op.'