Ed van den Heuvel (1940) is hoogleraar astronomie aan Universiteit van Amsterdam. Hij is voorzitter van het bestuur van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA).
Prof. van den Heuvel is een onderzoeker van internationaal erkende topkwaliteit, hetgeen onder meer moge blijken uit het eredoctoraat van de Universiteit van Leuven (1994) en vele uitnodigingen om op internationale congressen 'invited reviews' te geven.
De uitnodiging van de National Science Foundation om de internationale, zes maanden durende workshop over neutronsterren te organiseren in 1991 in Santa Barbara (Californië) was een zeer inhoudelijke eervolle erkenning. Ook het voorzitterschap van de Fachberat van het Max-Planck-Instituut te Heidelberg geeft zijn internationale gezag aan.
Zijn wetenschappelijke prestaties zijn zowel kwantitatief als kwalitatief van zeer hoog niveau. Prof. van den Heuvel heeft door zijn baanbrekende studies naar de vorming en evolutie van compacte sterren, vooral in dubbelsterren, een kader geschapen waarbinnen de belangrijkste thema's van onderzoek in de hoge-energie astrofysica van deze objecten in hoge mate worden bepaald. Hij heeft sterk bijgedragen aan de koppeling van de radiosterrenkunde en de röntgen- en gammasterrenkunde en aan de communicatie tussen de astrofysici werkzaam in deze oorspronkelijk gescheiden onderzoekgebieden.
Onder prof. van den Heuvels inspirerende leiding is sinds het midden van de jaren zeventig een van de meest vooraanstaande onderzoekgroepen op het gebied van de hoge-energie astrofysica tot stand gekomen. Gesproken kan worden van een internationaal erkende topgroep. Hij heeft zijn werk steeds zo ingericht dat excellente jonge onderzoekers worden aangetrokken en tot uitstekende prestaties komen. Meer dan 25 promovendi heeft hij begeleid, waarvan een aantal inmiddels hoogleraar is geworden. De vele zijn mede door zijn zeer inspirerende uitstraling bereikt. Hij werkt samen met vele binnen- en buitenlandse onderzoekers en draagt zijn vakgebied ook buiten de grenzen daarvan uit.
Prof. van den Heuvel zal naar verwachting nog geruime tijd op topniveau kunnen blijven functioneren. De toekenning van een Spinozapremie zal de mogelijkheid bieden voor verdere internationale successen en zal de toekomstige ontwikkelingen bij de onderzoekschool zeer gunstig beïnvloeden, specifiek met betrekking tot het onderzoek aan compacte sterren en de hiermee verbonden fundamenteel-fysische aspecten zoals gravitatiegolven. Ook zijn initiatief om de radiotelescoop Westerbork voor nieuwe onderzoeksgebieden in de toekomst geschikt te maken, verdient hier een vermelding.
