Prof. dr. Joyeeta Gupta

Gupta stelde al tijdens haar promotieonderzoek als een van de eersten vast dat de gevolgen van klimaatverandering, zoals de verhoogde kans op overstromingen, droogte en misoogsten, directe gevolgen hebben voor de verhoudingen tussen rijk en arm. Conflicten over het gebruik van land, water en grondstoffen zullen onvermijdelijk verder toenemen, omdat we de ‘planetaire grenzen’ overschrijden – de grenzen waarbinnen de mensheid moet opereren om duurzaam gebruik te kunnen blijven maken van de aardse hulpbronnen. Op dit moment zijn veel van die hulpbronnen geprivatiseerd, en daarmee het exclusieve domein van een select gezelschap van rijken. Zij maken slechts enkele procenten van de wereldbevolking uit, maar hebben een even grote milieu-impact als de armste mensen, die samen bijna twee derde van de wereldbevolking vormen. Op basis van empirische analyse acht Gupta een herverdeling van natuurlijke hulpbronnen daarom noodzakelijk. Groei kan om dezelfde reden niet langer worden opgevat als toename van het bruto binnenlands product (bbp), omdat dit vraagt om verdere opvoering van de consumptie en daarmee het aanboren van meer natuurlijke bronnen. Gupta pleit daarom voor ‘global constitutionalism’, een mondiale grondwet, meer regelgeving en een andere inrichting van onze economie om de aarde op de lange termijn leefbaar te houden.

Gupta is een alom erkend en zeer productief wetenschapper en hoofdauteur van talrijke artikelen en boeken over milieubeheer en internationale ontwikkelingsstudies. Centraal in haar onderzoek staat steeds het doorgronden van de samenhang tussen de klimaatcrisis, mogelijke oplossingen en rechtvaardigheid. Zij brengt daarvoor diverse wetenschappelijke disciplines samen, van internationaal recht en economie tot politieke wetenschappen en milieustudies. Dat blijkt ook uit de combinatie van het feit dat ze haar aanstelling als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam combineert met een hoogleraarschap aan het IHE Delft Institute for Water Education. Haar toonaangevend auteurschap blijkt ook uit haar betrokkenheid als hoofdauteur van het Intergovernmental Panel on Climate Change van de Verenigde Naties. In 2007 won dit panel waar ze deel vanuit uitmaakte samen met Al Gore de Nobelprijs voor de Vrede. 

Haar wetenschappelijk leiderschap heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de uitwisseling van kennis over duurzame ontwikkelingsvraagstukken. Zij is een prominent lid van de mondiale gemeenschap die zich bezighoudt met milieukwesties. Haar onvermoeibare inzet heeft daarnaast een aantrekkende en inspirerende werking op jonge wetenschappers. Mede daardoor is haar Amsterdamse onderzoeksgroep Governance and Inclusive Development een sterk collectief geworden, met een actief evenementenprogramma.

De selectiecommissie van de Spinozapremie is zeer onder de indruk van de wetenschappelijke impact van de kennis van Gupta en noemt haar onderzoek ‘ontzettend breed en interdisciplinair’. Ook complimenteert de commissie Gupta met haar begeleiding van beginnende onderzoekers. De verwachting is dat haar impact in de toekomst zal blijven groeien, binnen de wetenschap en op het internationale toneel.