Likwidacja spółki krok po kroku. Zobacz, co z opodatkowaniem

Jak zamknąć spółkę osobową lub ogłosić jej upadłość

— Po pierwsze należy rozróżnić postępowanie likwidacyjne danej spółki od postępowania upadłościowego — tłumaczy Paweł Szalewicz, radca prawny i doradca restrukturyzacyjny w Russell Bedford Dmowski i Wspólnicy Kancelaria Adwokacka. A wiele osób myli likwidację z upadłością, choć być może mniej za sprawą likwidacji TVP czy Polskiego Radia. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku spółek osobowych ich działalność można zakończyć poprzez podjęcie:

• uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego lub
• uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki i przeprowadzaniu postępowania likwidacyjnego.

Jeśli jednak dana spółka jest niewypłacalna, to trzeba wszcząć postępowanie upadłościowe. Chodzi o to, aby zaspokoić wierzycieli.

— W takim przypadku należy kolejno: złożyć wniosek o ogłoszenie jej upadłości do właściwego sądu rejonowego, który wydaje postanowienie o ogłoszeniu jej upadłości i wyznacza syndyka, którego zadaniem jest likwidacja całego majątku spółki w upadłości i maksymalne zaspokojenie roszczeń jej wierzycieli. Po zakończeniu postępowania upadłościowego wniosek o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców KRS składa syndyk — wyjaśnia Paweł Szalewicz.

Czytaj też: Spółka Janusza Palikota bez układu. Znamy uzasadnienie sądu. Ekspert wyjaśnia kluczowe błędy

Jak zamknąć spółkę osobową, z ograniczoną odpowiedzialnością czy akcyjną?

W przypadku spółki osobowej istnieją co do zasady dwa sposoby zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej:

• rozwiązanie spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego (inny sposób zakończenia jej działalności) lub
• przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego spółki.

Pierwszy sposób, czyli rozwiązanie spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego (tzw. inny sposób zakończenia działalności), jak tłumaczy nasz rozmówca, jest szybsze i łatwiejsze. W tym przypadku wspólnicy decydują w uchwale o sposobie zakończenia działalności i podziale majątku, który może być co do zasady dowolny.

— Ważne jest, by w tej uchwale określić: sposób podziału majątku pomiędzy wspólników (może być dowolny), zakres odpowiedzialności wspólników za niezaspokojone zobowiązania spółki oraz ewentualne wejście wybranych wspólników jako strony w toczących się postępowaniach sądowych lub administracyjnych — wyjaśnia Paweł Szalewicz.

Po wykreśleniu spółki z rejestru to wspólnicy na zasadzie sukcesji generalnej praw i obowiązków będą odpowiedzialni wobec podmiotów trzecich za niezaspokojone zobowiązania spółki. Z tego też powodu — radzi ekspert Russell Bedford — przed wykreśleniem spółki z rejestru należy spełnić wszystkie zobowiązania spółki oraz pozostawić odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych.

Przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego jest bardziej skomplikowane. W tym przypadku wspólnicy podejmują uchwałę o rozwiązaniu spółki i powołują tzw. likwidatora. Tak właśnie zrobiono np. w przypadku TVP.

— Jego zadaniem jest zgłoszenie otwarcia likwidacji do sądu rejestrowego, przeprowadzenie tzw. czynności likwidacyjnych — zakończenie bieżącej działalności spółki np. rozwiązanie umów (w tym też umów o pracę), ściągnięcie należności spółki, upłynnienie całego majątku spółki, spłata wszystkich zobowiązań spółki (w tym celu dokonuje się wezwania wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności), podział pozostałych aktywów spółki stosownie do postanowień umowy spółki, czynności wykreślenia z rejestru czynnych podatników VAT, wyrejestrowanie z ZUS oraz po zakończeniu wszystkich czynności likwidacyjnych — wykreślenie z rejestru przedsiębiorców KRS — wymienia Paweł Szalewicz. Trzeba też pamiętać o obowiązku sporządzenia sprawozdania otwarcia likwidacji oraz sprawozdania likwidacyjnego, jak również sprawozdania z czynności likwidatorów.

W przypadku spółek kapitałowych (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnej) i spółki komandytowo-akcyjnej postępowanie likwidacyjne jest obowiązkowe. A więc ustalenie przez wspólników innego sposobu zakończenia działalności spółki nie jest możliwe. To prosta forma jest zarezerwowana tylko dla spółek osobowych.

Czytaj też: Odpowiedzialność członków zarządu za długi podatkowe. Jak się od nich uwolnić? [ANALIZA]

Co z podatkami likwidowanej spółki?

Niezależnie od rodzaju likwidowanej spółki (osobowa lub kapitałowa) należy pamiętać o obowiązkach podatkowych i sprawozdawczych. Spółka musi sporządzić:

• dla celów PIT/CIT – spis z natury (wykaz wszystkich materiałów i towarów) oraz
• dla celów VAT – wykaz składników majątku oraz oddzielny spis z natury (tzw. remanent likwidacyjny),
• sprawozdanie finansowe za ostatni okres rozliczeniowy.

— W spisie z natury dla celów VAT należy zamieścić wszystkie składniki rzeczowe, które istniały w likwidowanym przedsiębiorstwie z określeniem ich wartości rynkowej oraz od których przedsiębiorca jako podatnik VAT miał prawo odliczyć VAT — wyjaśnia Paweł Szalewicz.

Ekspert zwraca też uwagę, że gdyby okazało się, że sprawozdanie finansowe za dany rok obrotowy nie zostało złożone, a doszłoby do wykreślenia spółki z rejestru, wówczas mógłby powstać niemały problem – obowiązek złożenia takiego sprawozdania nadal by istniał, ale brak byłoby podmiotu, który miałby to wykonać.

Dopiero gdy wszystkie czynności zostaną dokonane, można złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru.

Co z opodatkowaniem aktywów spółki osobowej?

— W przypadku, gdy dochodzi do rozwiązania spółki osobowej, wszelkie aktywa uzyskane przez jej wspólników z podziału majątku po jej rozwiązaniu nie podlegają podatkowi PIT, pod warunkiem że aktywa te nie zostaną sprzedane przez byłych wspólników w okresie sześciu lat (licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do likwidacji działalności gospodarczej). Podobnie do przychodów nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki osobowej z tytułu likwidacji takiej spółki — mówi Paweł Szalewicz.

— Przy zakończeniu prowadzenia działalności gospodarczej problem może powstać w przypadku podatku VAT, gdy majątek spółki osobowej w postaci towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, zostały przekazane wspólnikom — ostrzega ekspert. W takiej sytuacji — dodaje — powstanie obowiązek zapłaty VAT od takiej czynności, ale przez spółkę jako podatnika podatku VAT. Należy więc tego dopilnować przed wykreśleniem spółki z rejestru.

— Podobnie będzie, a więc powstanie obowiązek zapłaty VAT, w przypadku aktywów (np. towarów, maszyn i innych urządzeń) przekazanych w wyniku podziału majątku wspólnikom, a które zostały nabyte przez spółkę w czasie jej trwania w związku z jej działalnością gospodarczą, a przy nabyciu, których spółka ta skorzystała z prawa do odliczenia kwoty VAT. Jeśli składniki takie zostaną przekazane na rzecz jej wspólników (zwykłych osób), które nie będą wykorzystywać ich do prowadzenia działalności gospodarczej (nie będą mogły skorzystać z odliczenia VAT) to wówczas może pojawić się obowiązek zapłaty wcześniej odliczonego VAT — wskazuje Paweł Szalewicz.

Co z opodatkowaniem aktywów spółki kapitałowej?

Odmienne zasady obowiązują w przypadku spółek kapitałowych.

Jak mówi Paweł Szalewicz, jeśli byli wspólnicy (będący osobami fizycznymi) otrzymają składniki majątku, to podlegają one opodatkowaniu (jako przychody z kapitałów pieniężnych, z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z podziału majątku likwidowanej osoby prawnej). Podatek jest zryczałtowany i trzeba go uiścić według stawki 19 proc. Pobiera go likwidowana spółka (przed jej wykreśleniem), przy czym z podatku zwolniona będzie wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją spółki z o.o., w części stanowiącej koszt nabycia lub objęcia przez wspólnika udziałów w tej spółce.

Analogicznie będzie wyglądać sytuacja w przypadku CIT, tj. wtedy gdy wspólnikiem likwidowanej spółki kapitałowej jest inna spółka kapitałowa.

Jeśli chodzi o VAT, dodaje ekspert, to likwidowana spółka kapitałowa ma prawo do skorzystania z odliczenia VAT, o co wnioskować powinien jej likwidator, a sam zwrot VAT powinien nastąpić przed jej wykreśleniem z rejestru. — Jeśli pozostały po likwidacji spółki majątek zostanie nieodpłatnie przekazany jej wspólnikom, to taka czynność stanowi dostawę towarów niezależnie od tego, czy wspólnikiem była osoba fizyczna, czy prawna. Bez znaczenia jest też to, czy taki składnik majątku będzie wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej we własnym zakresie przez takiego wspólnika — wyjaśnia Paweł Szalewicz. A więc czynność taka będzie opodatkowana VAT, o ile spółce przysługiwało prawo do odliczenia VAT od tych składników majątku.

Ekspert dodaje, że przed zakończeniem działalności spółki (zarówno osobowej, jak i kapitałowej) trzeba też rozwiązać łączące je umowy. Ostatnią kwestią jest dokonanie odpowiednich zgłoszeń – wyrejestrowanie z rejestru czynnych podatników VAT, wyrejestrowanie płatnika składek za zatrudnionych pracowników oraz wyrejestrowanie z rejestru przedsiębiorców KRS.

— Zachowanie odpowiedniej procedury zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej jest zatem bardzo ważne w celu uniknięcia niepożądanych skutków prawnych — kończy ekspert Russell Bedford.

Autor: Łukasz Zalewski, dziennikarz działu prawnego Business Insider Polska