Harmonogram spłaty kredytu. Czym jest?

Każdy bank lub instytucja finansowa oferująca produkty kredytowe ma obowiązek dostarczyć dokument, jakim jest harmonogram spłaty kredytu. Wzór dokumentu może się różnić w zależności od instytucji, jednak powinien zawierać kilka kluczowych informacji. W jego pierwszej części powinny być zamieszczone ogólne dane dotyczące kredytu, takie jak:

• rodzaj kredytu,
• okres kredytowania,
• kwota kredytu,
• data wypłaty środków,
• wysokość oprocentowania.

Harmonogram spłaty, najczęściej przedstawiony w formie tabeli, który zawiera takie dane jak:

• terminy uiszczenia kolejnych rat,
• wysokość całkowitej raty oraz jej poszczególnych części,
• całkowita pozostała kwota do spłaty.

Dokładne zapoznanie się z tym dokumentem pozwala kredytobiorcy sprawdzić, czy harmonogram spłaty jest zgodny z ustaleniami oraz czy nie ma błędów w symulacji kredytu. Zatrzymanie tego dokumentu umożliwia sprawdzenie terminu, do którego należy przelać odpowiednią kwotę.

Plan spłaty jest przygotowywany przez instytucję, w której zostało zaciągnięte zobowiązanie, i przedstawiany w dniu podpisania umowy. Bank lub firma pożyczkowa może dostarczyć harmonogram spłaty kredytu w formie papierowej lub elektronicznej.

Kiedy harmonogram spłat może się zmienić?

Harmonogram spłaty leasingu lub innego zobowiązania jest wiążącym dokumentem określającym proces spłaty. Jednak nie jest on niezmienny. Może ulec zmianie nie tylko w przypadku problemów, ale także z powodu świadomej ingerencji kredytobiorcy. Dane w harmonogramie mogą ulec zmianie w następujących sytuacjach:

• nadpłata kredytu — banki zazwyczaj pozwalają na użycie jednego z dwóch mechanizmów: zachowania długości okresu spłaty z jednoczesnym zmniejszeniem wysokości rat lub zmiany harmonogramu i rekalkulacji rat,
• wakacje kredytowe — wiele banków umożliwia skorzystanie z karencji kredytu lub wakacji kredytowych, które pozwalają na zawieszenie spłaty rat na określony czas; w tej sytuacji końcowy termin spłaty zadłużenia opóźni się o długość wakacji kredytowych lub raty ulegną zwiększeniu,
• zmiana oprocentowania — zmienne oprocentowanie zależne od wskaźnika WIBOR wpływa na wysokość raty odsetkowej,
• korekty w warunkach umowy — kredytobiorca może wnieść o restrukturyzację kredytu, aby zmienić okres spłaty,
• zmiana systemu spłaty — renegocjowanie warunków spłaty wymaga ponownej symulacji spłaty kredytu.

W większości przypadków zmiany w harmonogramie są wynikiem działań kredytobiorcy. Jedynie zmiana oprocentowania może być wynikiem decyzji banku lub ustaleń Rady Polityki Pieniężnej.

W zależności od typu zobowiązania i wybranego wariantu spłaty mogą być stosowane różne rodzaje rat kredytu. Na rynku można przede wszystkim spotkać produkty o ratach równych i malejących.

Raty równe (annuitetowe) — każda rata ma tę samą wysokość, o ile oprocentowanie się nie zmienia. Początkowo spłacane są głównie odsetki, a kapitał w mniejszej proporcji, z czasem te proporcje się odwracają. Wolniejsza spłata części kapitałowej generuje wyższy całkowity koszt zobowiązania, ale początkowe raty są niższe.

Raty malejące — wysokość rat zmniejsza się z czasem. Początkowo raty są wysokie, ale pod koniec okresu spłaty są znacznie niższe. Stała część kapitałowa oraz malejące odsetki od kapitału sprawiają, że całkowity koszt kredytu jest niższy, mimo wysokich początkowych rat.

Konsekwencje nierespektowania harmonogramu spłaty kredytu

Harmonogram spłaty kredytu to kluczowy dokument dla każdego kredytobiorcy. Przestrzeganie go i terminowa spłata rat pozwala uniknąć dodatkowych opłat. Nieterminowa spłata rat skutkuje naliczaniem odsetek oraz podjęciem przez bank działań ponaglających, które mogą prowadzić do postępowania komorniczego i w konsekwencji do wstąpienia na drogę sądową z bankiem. W takich przypadkach bank może zerwać umowę kredytową z kredytobiorcą.

Wcześniejsza spłata

Harmonogram spłaty kredytu przydaje się w momencie wcześniejszej spłaty. Z ekonomicznego punktu widzenia wcześniejsze uregulowanie kredytu nie zawsze jest opłacalne. To, czy będzie to korzystne, zależy od warunków określonych w umowie zawartej z bankiem. Zgodnie z artykułem 49 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku, w przypadku wcześniejszej spłaty całego kredytu, całkowite koszty ponoszone przez klienta ulegają znacznemu zmniejszeniu. Jest to spowodowane kosztami okołokredytowymi, takimi jak prowizje, ubezpieczenie kredytu czy odsetki.

Jeżeli klient zdecyduje się na wcześniejszą spłatę kredytu gotówkowego, bank przelicza wysokość wszystkich kosztów przez liczbę dni kalendarzowych, w których umowa miała pierwotnie obowiązywać, a następnie mnoży przez liczbę dni, o które zostaje skrócony okres spłaty kredytu. Wynik tych obliczeń stanowi sumę kosztów, które zostaną zwrócone klientowi.

W przypadku, gdy kredytobiorca nie potrafi samodzielnie przeprowadzić takich obliczeń, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) udostępnia na swojej stronie internetowej bezpłatny kalkulator wcześniejszej spłaty kredytu gotówkowego.

Aby skorzystać z kalkulatora, należy wprowadzić następujące informacje:

• wszystkie koszty pozaodsetkowe (czyli wszystkie opłaty poniesione przez kredytobiorcę w związku z umową kredytową),
• data uruchomienia kredytu,
• data spłaty ostatniej raty według harmonogramu,
• data wcześniejszej spłaty kredytu.

Dzięki tym danym kalkulator obliczy, ile kosztów zostanie zwróconych kredytobiorcy, co pozwoli na ocenę, czy wcześniejsza spłata kredytu jest dla niego korzystna.