Skąd rząd wyłuska pieniądze na wzmocnienie wywiadu? Posłuży specjalny fundusz

Rząd, tworząc ustawę budżetową, tworzy rezerwy, które pomagają zarządzać nieoczekiwanymi wydatkami. Rezerwa ogólna budżetu państwa ma charakter obowiązkowy i tworzona jest w celu sfinansowania wydatków nieprzewidzianych w ustawie budżetowej, wywołanych zdarzeniami losowymi. Z reguły rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów, ale może przekazać to uprawnienie w drodze rozporządzenia premierowi i ministrowi finansów (do określonej wysokości).

W powszechnie obowiązujących przepisach nie określono celu przeznaczenia rezerwy ogólnej, jedynie wskazano, że nie można przeznaczyć środków z rezerwy ogólnej na zwiększenie wydatków, które uprzednio zostały zmniejszone w wyniku dokonania przeniesień wydatków.

W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2 proc. wydatków budżetu. W budżecie państwa na 2024 r. zaplanowano rezerwę ogólną w kwocie 450 mln zł, co stanowi 0,05 proc. planowanych wydatków budżetu państwa. Z kolei w budżecie na 2023 r. rezerwa ogólna była zaplanowana w wysokości 985 mln zł, choć podczas nowelizacji powiększono ją do 1,235 mld zł.

Przypomnijmy, że według obowiązującej ustawy budżetowej w 2024 r. łączne wydatki państwa mają wynieść 866 mld zł, a dochody 682 mld zł, co oznacza deficyt rzędu 184 mld zł. I choć pierwsze miesiące roku były niezłe pod względem wpływów, niektórzy eksperci wieszczą nowelizację budżetu, skutkującą zwiększeniem deficytu.

Z kolei rezerwy celowe, odmiennie od rezerwy ogólnej budżetu państwa, mają charakter nieobowiązkowy. Mogą być tworzone z przeznaczeniem:

• na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej
• na wydatki, których realizacja jest uwarunkowana zaciągnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej lub pozyskaniem środków z innych źródeł
• na wydatki związane z realizacją programów współfinansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
• na wydatki związane z przeciwdziałaniem pandemii COVID-19 lub na rzecz pomocy Ukrainie w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego kraju
• gdy odrębne ustawy tak stanowią

Łączna kwota rezerw celowych, ujęta ustawie budżetowej na 2024 r., wynosi 64,9 mld zł. W budżecie na rok 2023 rezerwy celowe zostały zaplanowane w łącznej kwocie 51,3 mld zł, ale po nowelizacji kwotę podniesiono do 65,4 mld zł (utworzono dwie nowe pozycje rezerw celowych, łącznie było ich 64, w tym roku jest 71 pozycji).

Jakie są wydatki przewidziane w rezerwach celowych na 2024 r.? Np. 890 mln zł zaplanowano przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, 1,7 mld zł może trafić na uzupełnienie środków dla Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg i Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, 8,8 mld zł może zostać przeznaczone na realizację projektów współfinansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu UE. Na uzupełnienie wydatków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej może trafić 193 mln zł.

150 mln zł wynosi przewidziana rezerwa (podobnie jak rok temu) na sfinansowanie działań rządu w zakresie rezerw strategicznych, w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa, bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego oraz wystąpienia klęski żywiołowej lub sytuacji kryzysowej, na skutek zdarzeń, których nie można było przewidzieć ani im przeciwdziałać.