Świat stoi w kolejce po F-35 i AH-64 Apache

Z raportu SIPRI poświęconego trendom w światowych transferach zbrojeniowych wynika, że niekwestionowanym liderem światowego eksportu uzbrojenia pozostają Stany Zjednoczone. Mało tego: ich udział w światowym obrocie bronią wzrósł w ciągu ostatnich pięciu lat do 42 proc. — z 34 proc. pięć lat wcześniej. Głównymi odbiorcami amerykańskiego uzbrojenia są kolejno: Arabia Saudyjska, Japonia i Katar.

USA są absolutnym liderem pod względem eksportu samolotów wojskowych. SIPRI podaje, że w latach 2019-2023 podpisano umowy na dostawy 1 071 maszyn, z czego dostarczono 420. Amerykańskim eksportowym hitem są myśliwce wielozadaniowe F-35, czyli jak na razie jedyny dostępny na rynku myśliwiec piątej generacji (o konkurencyjnym rosyjskim Su-57 niewiele jeszcze wiadomo, a nie używa go jeszcze nikt oprócz Rosji). Sprzedaż 249 dostarczonych łącznie F-35 do dziesięciu krajów miała odpowiadać za 24 proc. amerykańskiego eksportu broni. 32 myśliwce F-35 (za 4,6 mld dol.) zamówiła również Polska, a pierwsze ich egzemplarze mają trafić do polskich sił powietrznych w 2026 roku. Dodajmy, że o szeroko zakrojonych planach eksportowych F-35 świadczy ogłoszenie w połowie 2023 roku budowy fabryki tych maszyn w zachodnich Niemczech, która ma powstać we współpracy amerykańskich koncernów Northrop Grumman i Lockheed Martin z niemieckim Rheinmetall.

Czytaj też: Jeśli Ukraińcy dostaną tę broń, będą mogli zniszczyć most Krymski

Amerykanie okazują się właściwie bezkonkurencyjni, jeśli chodzi o eksport śmigłowców. Raport SIPRI wskazuje, że od 2019 do 2023 roku podpisali umowę na dostawę zagranicznym odbiorcom 390 tego rodzaju maszyn. Statystyki w tej kategorii bardzo Amerykanom wzrosną, jeśli Polska skorzysta z wysuniętej w 2024 roku oferty na zakup 96 śmigłowców szturmowych AH-64 Apache. O ofercie poinformował amerykański prezydent Joe Biden podczas wizyty w Waszyngtonie polskiego prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Donalda Tuska (mowa była również m.in. o kredycie na 2 mld dol. i zgodzie Departamentu Stanu na sprzedaż Polsce rakiet manewrujących dalekiego zasięgu JASSM).

Jeśli chodzi o eksport śmigłowców drugie miejsce zajmują Włochy, które za granicę miały sprzedać 31 maszyn. Prawdopodobnie chodzi tu zakup przez Polskę śmigłowców wielozadaniowych AW149 produkcji koncernu Leonardo (do którego należą zakłady w Świdniku). W polskich komunikatach mowa była jednak o 32 śmigłowcach.

Rosja traci na wojnie. W jej miejsce wchodzi Francja

Największą przegraną w kontekście zmiany trendów w globalnym obrocie bronią okazuje się Rosja, która przez lata była drugą potęgą eksportową po USA. Okazuje się jednak, że w latach 2019-2023 eksport rosyjskiego uzbrojenia spadł o 53 proc. w stosunku do poprzednich pięciu lat. Tym samym Rosja przestała być drugim eksporterem broni na świecie, spadając na miejsce trzecie.

Raport SIPRI nie wyjaśnia przyczyn spadku udziału rosyjskiego eksportu broni w globalnym rynku. Z jednej strony wynika on prawdopodobnie ze zorientowania produkcji na potrzeby własnej armii uwikłanej w wojnę prowadzoną przeciwko Ukrainie. Z drugiej jednak strony — jak w maju 2023 roku pisał Cullen Hendrix w analizie dla „Foreign Policy” — zachodnie sankcje utrudniają Rosji produkcję najbardziej zaawansowanej broni, której dodatkowo złe świadectwo wystawia ograniczona skuteczność w walce z wojskiem ukraińskim. Głośne były przypadki stopniowego lub częściowego odwracania się od Rosji jej dotychczasowych kontrahentów jak Serbia czy Indie. Oba te kraje mają zastąpić stare rosyjskie maszyny francuskimi myśliwcami Rafale.

To właśnie Francja według raportu SIPRI zajęła miejsce Rosji jako drugiego największego eksportera broni na świecie, notując 47 proc. wzrost udziałów w rynku. Wprawdzie w przypadku obu tych krajów udział w globalnym rynku uzbrojenia ma wynosić ok. 11 proc., lecz udział francuski ma być według autorów minimalnie większy. Podobnie wygląda też trójka głównych odbiorców eksportu obu krajów. Rosja najwięcej broni sprzedaje kolejno do Indii, Chin i Egiptu, a Francja do Indii, Kataru i Egiptu. Francja jest drugim światowym eksporterem samolotów wojskowych (łącznie 223 zagraniczne zamówienia w latach 2019-2023) i trzecim eksporterem dużych okrętów wojennych, w wymienionym okresie zawierając umowy na 20 jednostek; najwięcej — bo 32 - sprzedała Wielka Brytania, a drugie w kolejności są Niemcy: 25. Dodajmy, że Francja i Niemcy są jednymi z chętnych na sprzedaż okrętów podwodnych Polsce w ramach programu „Orka” (francuskie eksportowe okręty typu Scorpène kupiły m.in. wspomniane Indie).

Dalsza część tekstu — i rankingi eksporterów oraz importerów broni — pod materiałem wideo.

Czwarte miejsce wśród największych eksporterów uzbrojenia zajmują Chiny (główni odbiorcy: Pakistan, Bangladesz, Tajlandia), a piąte — Niemcy (najwięcej eksportując do Egiptu, Ukrainy i Izraela). Polska zajmuje miejsce 14., plasując się o pięć oczek wyżej niż w zestawieniu za lata 2018-2022. Awans zawdzięczamy przede wszystkim eksportowi do Ukrainy (96 proc. sprzedaży polskiej broni za granicę). Wśród importerów zajmujemy zaś miejsce 19. Broń kupowaliśmy głównie w USA (45 proc. importu) i w Korei Południowej (34 proc.). Największym europejskim dostawcą jest w przypadku Polski Wielka Brytania, która jednak odpowiada tylko za 4,4 proc. polskiego importu broni w latach 2019-2023.

Największym importerem broni na świecie pozostają Indie, w ciągu pięciu lat kupujące głównie w Rosji (36 proc. importu), we Francji (33 proc.) i w USA (13 proc.).

Walcząca z Rosją Ukraina zajmuje czwarte miejsce jeśli chodzi o import broni w ujęciu ostatnich pięciu lat. Najwięcej (39 proc.) importowała z USA, potem z Niemiec (14 proc.) oraz z Polski (13 proc.).

Ranking największych eksporterów broni i ich główni odbiorcy

Ranking największych importerów broni i ich główni dostawcy