Pamiętaj, by kwestie zdrowia konsultować ze specjalistą.
Eksperci ds. żywienia i fitness są przekonani o pozytywnym wpływie brokułów na zdrowie. Oprócz wielu witamin i minerałów zawierają one glukozynolany typowe dla warzyw krzyżowych — zwłaszcza sulforafan, który ma silne działanie przeciwutleniające. Te wtórne substancje roślinne są odpowiedzialne za niepowtarzalny smak brokułów i ich korzyści zdrowotne. Mówi się nawet, że regularne spożywanie tego warzywa jest skuteczne w walce z rakiem.
W 2008 r. podczas eksperymentów na zwierzętach naukowcy z Uniwersytetu w Heidelbergu udowodnili, że sulforafan atakuje szczególnie agresywne komórki macierzyste nowotworów. Odkryto również mechanizmy działania, dzięki którym glukozynolany hamują kancerogenezę (rozwój nowotworów). Zespół naukowców w Chinach osiągnął niedawno kolejny kamień milowy: udało im się rozszyfrować genom brokułów w najdrobniejszych szczegółach. Badacze ujawnili genetyczny sekret tego, w jaki sposób wytwarza on korzystne glukozynolany.
Technologia wykorzystana w badaniu zapewnia szczegółowy wgląd w to, jak brokuły wytwarzają swoje prozdrowotne związki na poziomie genetycznym. Dzięki połączeniu różnych technologii sekwencjonowania DNA możliwe było stworzenie kompleksowej "mapy" genomu brokułów, którą można wykorzystać do określenia genów odpowiedzialnych za produkcję glukozynolanów. W sumie zidentyfikowano 93 proc. całkowitego szacowanego rozmiaru genomu.
"Mapa" brokuła
Naukowcy byli zainteresowani przede wszystkim kluczowymi genami, które są zaangażowane w produkcję glukozynolanów — zwłaszcza glukorafaniny. Siekanie lub żucie brokułów przekształca glukorafaninę w sulforafan — związek, który, jak wykazano, zmniejsza ryzyko różnych rodzajów raka.
Tzw. geny MAM są zaangażowane w pierwsze etapy produkcji glukozynolanów. Badanie wykazało, że brokuły posiadają nawet sześć genów MAM. Dla porównania naukowcy wykorzystali także pokrewną roślinę krzyżową — rzeżuchę, która ma tylko trzy takie geny. To prawdopodobnie przyczynia się do tego, że brokuły są w stanie produkować duże ilości prozdrowotnych glukozynolanów.
Naukowcy przeanalizowali również wzorce w różnych tkankach i etapach wzrostu rośliny. Stwierdzono, że wiele genów związanych z produkcją glukozynolanów ulegało ekspresji we wczesnych fazach wzrostu — mianowicie w korzeniach. Fitochemikalia prawdopodobnie migrują stamtąd do innych części rośliny, w tym do jadalnych różyczek, w miarę wzrostu rośliny.
Odkrycie popiera trend włączania kiełków brokułów do codziennej diety — nawet jeśli ma to na celu przede wszystkim działanie przeciwstarzeniowe. Wynika to z faktu, że kiełki dostarczają ok. 10 razy więcej sulforafanu niż dojrzałe brokuły.
Nowe możliwości, kolejne badania
Pomimo przełomowego znaczenia badania mają pewne ograniczenia. Po pierwsze, naukowcy skupili się na jednej odmianie brokułów, co nie uwzględnia różnic genetycznych w innych odmianach. Po drugie, szacuje się, że 7 proc. genomu pozostaje nierozszyfrowane. Co więcej, badania przeprowadzono w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych: do potwierdzenia wyników niezbędne są badania terenowe w rzeczywistych warunkach uprawy. Wreszcie, analiza koncentrowała się na biosyntezie glukozynolanów, podczas gdy inne aspekty związane z konsumpcją i biologią brokułów zostały zbadane mniej szczegółowo.
Wyniki badań pokazują, że zwyczajny brokuł jest złożoną siecią genów, które wytwarzają związki prozdrowotne. To pokazuje, w jaki sposób analiza genomu może rzucić nowe światło na znaną żywność i potencjalnie prowadzić do lepszego wykorzystania jej korzyści zdrowotnych.
Na przykład, odkrycia otwierają możliwości hodowli bogatych w składniki odżywcze odmian brokułów i pokrewnych warzyw krzyżowych, takich jak kalafior. Wiedza o tym, w jaki sposób geny wpływają na zawartość glukozynolanów w roślinie, może prowadzić do ukierunkowanego rozwoju nowych odmian o wyższym potencjale zwalczania raka.
Warto wprowadzić tę zmianę w swojej diecie
Nie każdy lubi smak zielonych różyczek lub kiełków. Co możemy zrobić, aby skorzystać ze zbawiennego działania glukozynolanów? Na rynku dostępnych jest wiele suplementów diety zawierających te wtórne substancje roślinne. Ale uwaga: nie wszystkie z nich są wysokiej jakości. Wynika to z faktu, że ekstrakt zawierający sulforafan nie jest szczególnie stabilny, przez co szybko traci swoją skuteczność. Bardziej odpowiednie są preparaty, które zawierają prekursor glukorafaninę i zostały wyprodukowane w łagodnych temperaturach.
Ingrid Herr — szefowa zespołu badawczego na Uniwersytecie w Heidelbergu — poleca konwencjonalny sposób: po prostu jedz brokuły. Wynika to z faktu, że badanie wykazało działanie przeciwnowotworowe innej substancji roślinnej — kwercetyny. Ta substancja znajduje się w brokułach, ale także w innych rodzajach owoców i warzyw.
— Dlatego zalecam wszystkim pacjentom chorym na raka zbilansowaną dietę z dużą ilością owoców i warzyw. Wyniki badań sugerują, że w ten sposób można wzmocnić efekt terapii przeciwnowotworowej — lepiej niż poprzez przyjmowanie poszczególnych suplementów diety — mówi ekspertka.
