Jump to content

Isda

Tikang ha Wikipedia
Bangus - usa ka klase nga Isda

An Isda amo an usa ka hayop nga ugsob mabilngan ha dagat ug ha matab-ang nga tubig, may butaktok, may hasang, ngan hingbis. May ada lahos 32,000 na species an isda. Kadam'an san kaisdaan amo in gintatawag na ectothermic o cold blooded.

Daramo na klase sin isda an mahihiagian sa palibot sa Pilipinas. An mga masunod amo an mga kilala na isda; bangus, tarukitok, pating, tambantamban, lahing, karpa, kipot, tangigi, unas, pantat, haruan, matambaka, buraw, sagision, iito, tilapia, bangkulis, iliw, malasugi, sapsap, baraka, bakoko, balanak ngan galunggong .

Karpa

Una na ginuwas an isda sadton Cambrian explosion, mga 530 milyon katuig an nakalabay. An mga una na isda sigun san mga fossil record amo in digto, waray sulang, ngan armored, ngan gintatawag na ostracoderms. Extinct na haros an linya san mga waray sulang na isda. Sayo na extant clade, an lampreys an napareho san mga sadton wara sulang na isda. Sa Placoderm fossils an una mga sulang san isda ginuwas, san panahon sa Silurian. Ngan ginsundan na ini san pagkaguwas ngan pagdaramo san mga pating.

Ginbabahin sa tulo na extant class ngan an extinct danay sakob san tulo na extant og may kalugaringun na class sa traditional na klasipikasyon san mga isda:[1][2]

An anatomiya san Lampanyctodes hectoris
(1) – operculum (takop san hasang), (2) – lateral line, (3) – dorsal fin, (4) – fat fin, (5) – caudal peduncle, (6) – caudal fin, (7) – anal fin, (8) – photophores, (9) – pelvic fins (paired), (10) – pectoral fins (magpadis)

Kadam'an san isda nakuha hangin pinaagi san hasang na ada sa ligid sa ngala-ngala san isda. May'ada mga mali-ulang na struktura an hasang na tinatawag na filaments. An kada filament may'ada capillary network na may darako na surface area para san pagsalyo oxygen sa carbon dioxide. Nakuha an isda hangin pinaagi sa pahigop tubig na mayaman sa oxygen ngan ibubuga pagawas sa hasang. Sa iba na isda, an agos san dugo baliktad na direksyon san agos san ginhigop na tubig, an countercurrent exchange. Ginbubuga san hasang an oxygen-poor na tubig pagawas. An isda sugad san pating ngan lamprey, mayada daramon na gawasan an hasang. An bony fish o tonukon na isda may'ada la sayo na gawasan an hasang na natatakpan san operculum.

An bata pa na bichir may'ada hasang na nakagawas, napareho ini san larva na ampibyan.

Kasing-kasing

[igliwat | Igliwat an wikitext]

May'ada closed-loop circulatory system an isda. Ginbobomba an dugo sa kasing-kasing sa bug'os na lawas. An kadam'an sa isda may kasing-kasing na may upat na parte, kaupod an duha na chambers ngan an suluran ngan guwaan.[3] An una na parte amo an sinus venosus, usa na manipis na sac na kolekta san dugo tikang sa mga ugat antis ipaagus ngadto sa ikaduha na parte, an atrium, na usa na darako na chamber o kwarto. Nagseserbi an atrium na one-way na antechamber, nagdadara san dugo pakadto san ikatulo na parte, an ventricle. An ventricle amo in usa na thick-walled, ngan maskulado na kwarto ngan nagbobomba san dugo pakadto sa ikaupat na parte, an bulbus arteriosus, usa na dako na tubo, ngan paguwas san kasing-kasing. An bulbus arteriosus nagkokonekta sa aorta, kun diin naagi an dugo pakadto sa hasang para sa oxygenation.

An hingbis san isda nagtitikang sa mesoderm (panit); pareho sini an istruktura sa tango.

  1. Romer, A.S. & T.S. Parsons. 1977. The Vertebrate Body. 5th ed. Saunders, Philadelphia. (6th ed. 1985)
  2. Benton, M. J. (1998) The quality of the fossil record of vertebrates. Pp. 269–303, in Donovan, S. K. and Paul, C. R. C. (eds), The adequacy of the fossil record, Fig. 2. Wiley, New York, 312 pp.
  3. Setaro, John F. (1999). Circulatory System. Microsoft Encarta 99. 

Mga reperensya

[igliwat | Igliwat an wikitext]
  • Eschmeyer, William N.; Fong, Jon David (2013). "Catalog of Fishes". California Academy of Sciences.
  • Helfman, G.; Collette, B.; Facey, D. (1997). The Diversity of Fishes (1st ed.). Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-86542-256-8. https://archive.org/details/diversityoffishe0000helf. 
  • Moyle, Peter B.; Cech, Joseph J. (2003). Fishes, An Introduction to Ichthyology (5th ed.). Benjamin Cummings. ISBN 978-0-13-100847-2. 
  • Nelson, Joseph S. (2006) (PDF). Fishes of the World (4th ed.). John Wiley & Sons. ISBN 9780471756446. http://www.somas.stonybrook.edu/~conover/Textbooks/Fishes%2520of%2520the%2520World%2C%25204th%2520ed.%2520Joseph%2520S.%2520Nelson.pdf. Ginkuhà 30 Abril 2013.  Ginhipos 2013-03-05 han Wayback Machine "Archived copy" (PDF). Ginhipos tikang han orihinal (PDF) han 5 Marso 2013. Ginkuhà 25 Enero 2015.CS1 maint: archived copy as title (link)

Padugang nga barasahon

[igliwat | Igliwat an wikitext]

Mga sumpay ha gawas

[igliwat | Igliwat an wikitext]
 
Search Wikimedia Commons
Search Wikimedia Commons
  Wikimedia Commons has media related to:
Kitaa an fish ha
Wiktionary, an gawasnon nga pagpurulongan o diksyunaryu.