Sin-te-li
Sin-te-li “pabelin aca Niw-te-li, In-ti a kamu, नई दिल्ली, Ing-a kamuNew Delhi” nu In-tu a angangan, In-tu lin-pang cen-bu a kitizaan, nu In-tu tabakiay a kitizaan Te-li a kitizaan. tini i In-tu satipan saamisan, muenengi Hen-he a saciliw a sa’wac nu Ya-mu-na-he satip a tukus, sawali saamis malalitin yu malumanay a Te-li “Sa-cya-han-na-pa-te”.
新德里（又譯紐德里，印地語：नई दिल्ली；英語：New Delhi）是印度的首都，印度聯邦政府所在地，也是印度大都市區德里的一個區。它位於印度西北部，座落在恆河支流亞穆納河西岸，東北緊連舊德里（沙賈漢納巴德）。
nilaculan
hamin nu Te-li a kanatal angangan a sakuwan u hekal 1,482 telek kungli, 1,637 emang ku tademaw “2011 a mihcaan”, u Sin-teli a tademaw 1,337 ema ng. 2013 a m ihca 4 a bulad “kitakit a tukay migingkiw tuyni a kitizaan” “Demographia World Urban Areas” pahapiw tu saka 9 lekad musakamu tu nikinsaan, kitakit a tukay duduc tu pasisil kakatuud nu tademaw tu saka 4, pakala tu 2,282 emang ku tademaw.
整個德里國家首都轄區面積1,482平方公里，人口1,637萬（2011年）；其中新德里人口1,337萬。2013年4月「世界城市區域研究」（Demographia World Urban Areas）發布第9屆調查報告，世界大都市依照人口數排名第4，約2,282萬人。
Sin-te nu hamin kanatalay a cen-ce, keyza atu lalangawan angangan. Sin-te-li u mahiniay u paedilay a tukay, tukay Mu-la-s a putah mala angangan, tukay a zazan masabu-se, masakakatu ku calayan suda pasayza i iwliwan. tabakiay a nipatizengan hatu masanan i angangan nu tukuay.
新德里是全國的政治、經濟和文化中心。新德里是典型的放射型城市，城市以姆拉斯廣場為中心，城市街道成輻射狀、蛛網式地伸向四面八方。宏偉的建築群大多集中於市中心。
cen-bu angangan a sakaput sanad sa i tukay a kitizaan makay Cong-tung-bu katukah In-tu a laed katukuh pina a kung-li nu ahebalay tusa a lilis nu tabakiay a zazan. pitatengilan nu kanatal tungduh a luma’ masamuluay a nipatizeng, liwliw u salengacay talakaway a ba’tu, masamulu ku cukel, hisasi atu tukung acukel nitu’tu’an nu In-tu a wayway.
政府主要機構集中在市區從總統府到印度門之間綿延幾公里的寬闊大道兩旁。國會大廈為大圓盤式建築，四周繞以白色大理石高大圓柱，是中亞式的建築，屋檐和柱頭的雕飾又為印度風格。
Cong-tung-bu a badahung u tabakiay pankiw a mali a nisanga’an, iza ku nu Mung-u-al hung-tiay a wayway. tukay nu satipanay a Kang-naw-te a iciba micidek ku nisangaan, imulu masasala, nu Sin-te-li tabakiay a angangan nu pisiwbayan. Sin-te-li nu hiyaaytu hamin u saculilan a angangan, izaw ku 5 kanatalay a zazan, 6 ku zazan nu silamalay matatulin tu, mipatizeng aca tu tusa a pahikukian.
總統府屋頂為巨大的半球形結構，帶有蒙兀兒王朝的遺風。城市西端的康瑙特市場建築新巧，呈圓盤形，是新德里的最大商業中心。新德里還是全國交通的中心，有5條國家級公路、6條鐵路與各地相通，還建有兩座機場。
Sin-te-li kining nu ba’tuay a paya ni Cyw-ce lima se i 1911 a muhcaan Te-li-se-al-pa a mihcaan tanektekay. nu Ing-kow a nipatizeng a sayhu ci Ay-te-wen.Lu-cin-s-cye-s atu He-pow-te.Pey-ke-cye-s ku misekeay. Sin-te-li Ii1931 a mihcaa 2 a bulad 13 a dimiad u In-tu-cowng-tu ci Ay-wen-sin-cye ku mibuhatay.
新德里的奠基石是喬治五世在1911年德里杜爾巴期間奠定的。它由英國建築師埃德溫·魯琴斯爵士和赫伯特·貝克爵士設計。新首都於1931年2月13日由印度總督艾文勳爵揭幕。
Cya-al-ke-ta i Ing-kow nu pidebinga u angangan tu nu In-tu, katukuh 1911 a mihca 12 a bulad. Cya-al-ke-ta makay 19 se-ci tu sazikuzay mala In-tu tekeday unukay a angangan. uyni a unukay malilid ku tabakiay apaculi tu cen-ce, pasu i Cya-al-ke-ta mipatay tu mikawaway i cen-bu nu In-kow. binawlanan mibslih tu nizateng nu Ing sakay Ing-kow a tuud mahamin amatena’, uyni midebungan mapacici nu cen-bu muliyaw papulung tu Mung-cya-la-kwa, satu In-tu a a ngangan pilimad han patayza i Si-te-li.
加爾各答在英國殖民時期一直是印度的首都，直到1911年12月。加爾各答自19世紀末以來就成為印度獨立運動的中心。該運動引起了大規模的政治抗議，包括在加爾各答暗殺了英國官員。公眾中的反英情緒導致對英國商品的完全抵制，這迫使殖民政府重新統一了孟加拉國，並立即將印度首都轉移到了新德里。
Si-te-li na i kasumamadana a In-tu, Te-li-su-tan-kow atu Mung-u-al hungti a kanatal 1649 a mihcaan katukuh 1857 a mihcaan atu angangan nu gingtu. 1900 a ziday, Ing-kow patahkal cacay siyang uyni a angangan pabulaen patayza i In-tu, a nakamuan, makay In-tu tukus a bayu nu Cya-al-ke-ta mabulaw tayza i Te-n-li. hicasa ku Ing mikuwanan tu In-tu saamisa a teban nu Te-n-li mikuwan tu In-tu i pizateng madayum. duduc tu 1894 a mihcaan “hulic a pipacakay tu lala’” makal tu sapatizeng tu Si-te-li a lala’.
德里曾是古印度，德里蘇丹國和蒙兀兒帝國1649年至1857年的政治和金融首都。1900年代初，英國政府提出了一項將其首都遷往印度內陸的提議，從印度東海岸的加爾各答遷到德里。英治印度政府認為，從印度北方中部的德里管理印度在邏輯上會更容易。根據1894年《土地收購法》，獲得了用於建設新德里的土地。