Przejdź do zawartości

New Jersey

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
New Jersey
State of New Jersey
stan
3. stan od 18 grudnia 1787
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: Liberty and prosperity
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Trenton

Kod ISO 3166-2

US-NJ

Gubernator

Philip Murphy (D)

Powierzchnia

22 591 km²[1]

Populacja (2017)
• liczba ludności


9 005 644[2]

• gęstość

438 os./km²

Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Strona internetowa

New Jersey (wym. /nju:ˈdʒɜrzi/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, nad Oceanem Atlantyckim.

Stolica Trenton (82,8 tys. mieszkańców, 2008). Największe miasta: Newark (277,7 tys. mieszkańców, 2012), Jersey City (247,5 tys. mieszkańców, 2010) i Paterson (149,2 tys. mieszkańców, 2000) należące do regionu metropolitalnego Nowego Jorku.

W New Jersey znajduje się jeden z trzech największych portów lotniczych metropolii nowojorskiej: Newark Liberty International Airport.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Około 1524 roku do wybrzeży New Jersey dotarł, pozostający w służbie króla Francji, podróżnik włoski Giovanni da Verrazzano. W 1609 roku dolny bieg rzeki, nazwanej później jego imieniem, badał Anglik Henry Hudson. Od ok. 1620 roku obszar dzisiejszego New Jersey zasiedlali Holendrzy i Szwedzi. W 1625 roku tereny te weszły w skład kolonii Nowa Szwecja, przyłączonej w 1655 roku do Nowych Niderlandów.

W 1664 roku zajęte przez Brytyjczyków, weszły w skład kolonii Nowy Jork, zostały jednak wkrótce wydzielone administracyjnie jako odrębna kolonia (Prowincja New Jersey). W 1776 roku New Jersey proklamowało niezależność od Wielkiej Brytanii. W 1787 roku prowincja była jednym ze stanów-założycieli Unii.

Od początku XIX w. intensywny napływ imigracji europejskiej, m.in. z Polski.

W 2013 w stanie New Jersey zalegalizowano małżeństwa osób tej samej płci[3].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Powierzchnia stanu w większości nizinna, jedynie w północno-wschodniej części pagórkowata i wyżynna.

New Jersey należy do najsilniej uprzemysłowionych stanów Stanów Zjednoczonych. Rozwinięty przemysł chemiczny, elektromaszynowy, odzieżowy, środków transportu. Intensywne rolnictwo i hodowla.

Wzdłuż wybrzeża oceanu są zlokalizowane liczne kąpieliska i ośrodki wypoczynkowe (najbardziej znane – Atlantic City).

Znajduje się tu w parku rozrywki Six Flags największy rollercoaster na świecie, który osiąga prędkość 206 km/h, wspinając się do 104 m n.p.m.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Stan New Jersey podzielony jest na 21 hrabstw.

Miejscowości

[edytuj | edytuj kod]
Największe miejscowości w stanie New Jersey, powyżej 70 000 mieszkańców (2022)[4]

Na terenie stanu New Jersey znajdują się 323 miasta (city lub town), wsie (village oraz miejscowości o statusie borough, w tym 4 o liczbie ludności przekraczającej 100 000 mieszkańców, 112 powyżej 10 000 mieszkańców, a 294 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.)[4].

Lista miejscowości zamieszkanych przez 15 000 lub więcej osób (2022 r.)[4]:

 

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan New Jersey liczy 8 791 894 mieszkańców, co oznacza wzrost o 377 597 (4,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,8% populacji, 22,0% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,8% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,2% ludności stanu stanowią kobiety[5].

Język

[edytuj | edytuj kod]

Najpowszechniej używanymi językami są[6]:

Rasy i pochodzenie

[edytuj | edytuj kod]

Według spisu z 2010 roku, 72,1% mieszkańców stanowiła ludność biała (55,1% nie licząc Latynosów), 15,0% to Afroamerykanie, 10,1% to Azjaci, 2,2% miało rasę mieszaną, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 20,4% ludności stanu[5].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia włoskiego (16,1%), irlandzkiego (14,1%), afroamerykańskiego (13,5%), niemieckiego (10,6%), polskiego (5,7%) i portorykańskiego (5,4%). Obecne są także duże grupy (ponad 100 tys.) osób pochodzenia latynoskiego z Ameryki Południowej i Środkowej, osób pochodzenia angielskiego, „amerykańskiego”, hinduskiego, meksykańskiego, rosyjskiego, chińskiego, francuskiego, szkockiego, filipińskiego i arabskiego[7].

New Jersey ma największą populację Hindusów (370 tys.) wśród wszystkich stanów amerykańskich[8].

W kilku rejonach New Jersey, m.in. w Garfield, Wallington, Linden, Bayonne, Elizabeth, Clifton i Jersey City znajdują się duże skupiska Polonii amerykańskiej.

Religie

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 2014 r.[9]:

Sydney McLaughlin-Levrone, mistrzyni olimpijska (2021) i rekordzistka świata w biegu na 400 metrów przez płotki, pochodzi i mieszka w New Jersey[11].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
  2. U.S. Census Bureau QuickFacts: New Jersey [online], census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
  3. Court: Same-sex marriages can start Monday in New Jersey. CNN. [dostęp 2015-04-29]. (ang.).
  4. a b c City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-06-11]. (ang.).
  5. a b U.S. Census Bureau QuickFacts: New Jersey; UNITED STATES [online], www.census.gov [dostęp 2019-01-27] (ang.).
  6. Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-27].
  7. U.S. Census Bureau, 2012-2016 American Community Survey 5-Year Estimates [online], factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-29] (ang.).
  8. US States By Population of Hindus [online], WorldAtlas [dostęp 2019-01-27] (ang.).
  9. Adults in New Jersey. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
  10. State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-16].
  11. Tom Schad, Sydney McLaughlin sets world record; Dalilah Muhammad wins silver in 400 hurdles [online], The Enquirer [dostęp 2021-08-12] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • New Jersey – galerie zdjęć i informacje dotyczące najciekawszych miejsc w New Jersey