Przejdź do zawartości

Makak skalny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Makak skalny
Macaca munzala[1]
Sinha, Datta, Madhusudan & Mishra, 2005[2]
Ilustracja
Dorosły samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Nadrodzina

koczkodanowce

Rodzina

koczkodanowate

Podrodzina

koczkodany

Rodzaj

makak

Gatunek

makak skalny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Makak skalny[4] (Macaca munzala) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 2005 roku zespół indyjskich zoologów (Anindya Sinha, Aparajita Datta, M.D. Madhusudan i Charudutt Mishra), nadając mu nazwę Macaca munzala[2]. Miejsce typowe to Zemithang (28°N 92°E/27,700000 91,716667) na wysokości 2180 m n.p.m., dystrykt Tawang, Arunachal Pradesh, Indie[2][5]. Holotyp to dorosły samiec sfotografowany 20 sierpnia 2003 roku przez M.D. Madhusudana[2]. Paratypy to dwie dorosłe i jeden młodociany samiec[2].

M. munzala należy do grupy gatunkowej sinica[6]. Jest sympatryczny z M. assamensis pelops, a publikacje opublikowane w XXI wieku wskazują, że może to być odmiana tego podgatunku[7]; rewizja taksonomii M. assamensis powinna pomóc w ustaleniu statusu M. munzala[8][6].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[6].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Macaca: port. macaca, rodzaj żeński od macaco „małpa”; Palmer sugeruje, że nazwa ta pochodzi od słowa Macaquo oznaczającego w Kongu makaka i została zaadoptowana przez Buffona w 1766 roku[9].
  • munzala: lokalna nazwa mun zala oznaczająca w dialekcie ludu Moinba makaka skalnego, od mun „głęboki las” i zala „małpa”[10].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Makak skalny występuje w północno-wschodnich Indiach (zachodni Arunachal Pradesh), w dystryktach Tawang i Kameng Zachodni; prawdopodobnie zasięg tego gatunku rozciąga się na Bhutan i Tybetański Region Autonomiczny w południowej Chińskiej Republice Ludowej[6]. Doniesienia o występowaniu w Parku Narodowym Mouling w dystrykcie Siang Górny w centralnym Arunachal Pradesh wymagają potwierdzenia[6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 57,5 cm, długość ogona 26,4 cm; masa ciała 14 kg[8][11]. Duża małpa koloru brązowego, z krótkim ogonem. Makaka wyróżnia czupryna ciemnych włosów nad czołem z charakterystyczną jasną plamą pośrodku.

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Żyje na terenach położonych od 2000–3500 m n.p.m. Prowadzi dzienny, głównie naziemny tryb życia.

Status zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Macaca munzala, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e Sinha i in. 2005 ↓, s. 980.
  3. a b A. Kumar, A. Sinha & S. Kumar, Macaca munzala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-27] (ang.).
  4. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 47. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Macaca munzala Sinha, Datta, Madhusudan, & Mishra, 2005. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  6. a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 224. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. J. Biswas, D.K. Borah, A. Das, J. Das, P.C. Bhattacharjee, S.M. Mohnot & R.H Horwich. The enigmatic Arunachal macaque: its biogeography, biology and taxonomy in Northeastern India. „American Journal of Primatology”. 73 (5), s. 458–473, 2011. DOI: 10.1002/ajp.20924. (ang.). 
  8. a b D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 642. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  9. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 391, 1904. (ang.). 
  10. Sinha i in. 2005 ↓, s. 983.
  11. Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 146. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]