Przejdź do zawartości

Kuchnia brytyjska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Kuchnia brytyjskasztuka kulinarna Wielkiej Brytanii. W jej ramach wyszczególnia się kuchnie regionalne – angielską, szkocką(inne języki), walijską(inne języki) i północnoirlandzką(inne języki)[1].

Tradycyjna kuchnia Wysp Brytyjskich zaczęła się kształtować pod wpływem licznych osiadłych na ich terenie na przestrzeni wieków ludów – Celtów, Rzymian, wikingów, Anglosasów i Normanów[2]. Warunki naturalne sprzyjały uprawie roli (pierwotnie przede wszystkim jęczmienia, owsa, żyta, pszenicy, grochu, fasoli i porów) oraz hodowli zwierząt (bydło, owce, trzoda chlewna), na produktach których bazowała dieta ich mieszkańców[3]. We wczesnym średniowieczu Anglosasi doskonalili technikę duszenia mięsa, zanim upowszechniła się ona w innych zakątkach Europy[1]. Około XII wieku Normanowie sprowadzili z Bliskiego Wschodu i rejonu Morza Śródziemnego do Anglii rozmaite egzotyczne przyprawy, z którymi zapoznali się m.in. podczas wypraw krzyżowych[1][4]. Kuchnie Szkocji, Walii i Irlandii wyraźnie różniły się od angielskiej, na co duży wpływ miał surowszy klimat, m.in. uniemożliwiający kultywację pszenicy. Przez wieki dieta mieszkańców tych krajów opierała się na jęczmieniu, życie i owsie (stąd mnogość w tych kuchniach różnego rodzaju wypieków na bazie tych zbóż), mleku i rybach[5]. Do podstawowych składników diety mieszkańców wysp z czasem dołączyły ziemniaki, sprowadzone w XVI lub XVII wieku[6]. Niższe warstwy społeczne podchodziły do bulw z nieufnością, zwłaszcza w Anglii, dlatego upowszechniły się one tam dopiero na początku XIX wieku[7]. W XVIII i XIX wieku kuchnię brytyjską zaczęły kształtować wpływy z dalekich zakątków imperium brytyjskiego, w szczególności z Indii[1]. Zjawisko to nasiliło się wraz z imigracją ludności z dawnych kolonii w drugiej połowie XX wieku[8].

Przez większą część XIX i XX wieku kuchnia brytyjska była okryta złą sławą[9][10][11]. Brytyjskie jedzenie kojarzono z niską jakością i brakiem smaku[12]. Miały na to wpływ m.in. wczesna i daleko idąca industrializacja kraju, z którą wiązała się masowa migracja ludności wiejskiej do miast (a w związku z nią – utrata dostępu do świeżych produktów spożywczych[11], jak i zatrata chłopskich tradycji kulinarnych[13]), fascynacja wyższych klas społecznych w epoce wiktoriańskiej kuchnią francuską, przy jednoczesnej wzgardzie dla rodzimej sztuki kulinarnej, a w konsekwencji jej zastój[14][10], oraz zakłócenia w imporcie produktów spożywczych podczas obu wojen światowych (wiązała się z nimi długotrwała reglamentacja żywności(inne języki))[1]. Na przełomie XX i XXI wieku wizerunek ten znacznie się poprawił dzięki działalności popularnych szefów kuchni, takich jak Jamie Oliver, Delia Smith(inne języki), Gary Rhodes(inne języki), czy Heston Blumenthal(inne języki)[15][10].

Potrawą szczególnie silnie kojarzoną z kuchnią brytyjską jest fish and chips[16][10][17], której początki sięgają połowy XIX wieku[18]. Współczesna kuchnia brytyjska cechuje się mnogością potraw powstałych w wyniku połączenia lokalnych tradycji kulinarnych z napływowymi, za symbol czego uznawany jest kurczak tikka masala[10], niejednokrotnie określany jako „brytyjska potrawa narodowa”[19].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Sara D. Garduño-Diaz, Santosh Khokhar: Food, nutrition and health in the UK. W: Nutritional and Health Aspects of Food in Western Europe. Elsevier Science, 2019, s. 67-68. ISBN 978-0-12-813172-5. [dostęp 2023-09-23].
  2. Davidson 2014 ↓, s. 274-275.
  3. Spencer 2004 ↓, s. 11, 14.
  4. Spencer 2004 ↓, s. 45-47.
  5. Spencer 2004 ↓, s. 169, 206-207.
  6. Spencer 2004 ↓, s. 176, 190, 204.
  7. Spencer 2004 ↓, s. 228-229.
  8. Spencer 2004 ↓, s. 326-327.
  9. Spencer 2004 ↓, s. 244, 292.
  10. a b c d e Gillian Crowther: Eating culture: An anthropological guide to food. North York: University of Toronto Press, 2013, s. 144-145. ISBN 978-1-4426-0465-0. [dostęp 2023-09-23].
  11. a b British food. The Economist, 2006-12-06. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).
  12. British and Foreign Food. W: Panikos Panayi: Spicing Up Britain: The Multicultural History of British Food. Reaktion Books, 2008. ISBN 978-1-86189-622-3. [dostęp 2023-09-23].
  13. Spencer 2004 ↓, s. 246, 291-292.
  14. Spencer 2004 ↓, s. 281, 291-292.
  15. Spencer 2004 ↓, s. 342.
  16. As British as fish and chips. National Federation of Fish Friers. [dostęp 2023-09-23]. (ang.).
  17. Davidson 2014 ↓, s. 303.
  18. Spencer 2004 ↓, s. 264.
  19. chicken tikka masala, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-09-23] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]