Przejdź do zawartości

Joanna Lumley

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Joanna Lumley
Ilustracja
Joanna Lumley (2016)
Imię i nazwisko

Joanna Lamond Lumley

Data i miejsce urodzenia

1 maja 1946
Śrinagar

Zawód

aktorka, modelka, pisarka

Współmałżonek

1. Jeremy Lloyd (1970; rozwód) 2. Stephen Barlow (od 1986)

Lata aktywności

od 1957

Odznaczenia
Kawaler Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny) Oficer Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny)

Dame Joanna Lamond Lumley (ur. 1 maja 1946 w Śrinagarze) – brytyjska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna, była modelka, działaczka na rzecz obrony praw człowieka i ochrony zwierząt, członkini i patronka organizacji pomocowych i charytatywnych, pisarka, Dama Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego.

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w rodzinie Thyi Rose Weir i brytyjskiego majora James Rutherford-Lumley, który stacjonował wówczas w Indiach. Ukończyła m.in. St Mary’s Convent School, St Leonards-on-Sea; Lucie Clayton Finishing School. Przed rozpoczęciem kariery aktorskiej pracowała jako zawodowa modelka. Jej pierwszą rolą na dużym ekranie był epizod w nakręconym w 1968 filmie Some Girls Do. W 1969 wystąpiła w pierwszej poważnej roli w filmie o Jamesie Bondzie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości. W latach 1976–1977 grała w serialu The New Avengers, ale dopiero po zagraniu w emitowanym w latach 1979–1982 serialu Sapphire and Steel głównej roli Sappire stała się aktorką rozpoznawalną, nawet otrzymała przydomek „Angielskiej Róży”. Grała również w wielu innych produkcjach telewizyjnych, do których należy zaliczyć m.in.: Szpital miejski, Steptoe and Son, Partnerzy, Mirror Ball, Szalone krowy, Córka Mistrala czy Prawdziwe angielskie małżeństwo.

Na początku lat 80. XX wieku zagrała w dwóch filmach z serii o przygodach Różowej Pantery, które realizował Blake Edwards. Były to Ślad Różowej Pantery w 1982 i Klątwa Różowej Pantery w 1983.

Mimo bogatego dorobku największą sławę przyniosła jej niesamowita rola Patsy Stone z realizowanego od 1992 przez duet „French & Saunders” serialu Absolutnie fantastyczne, za którą otrzymała nagrodę BAFTA dla Najlepszej Aktorki Komediowej oraz dla Największej Osobowości Komediowej. Grała tam w duecie z Jennifer Saunders.

Joanna Lumley obok ról telewizyjnych grała również w wielu realizacjach kinowych Shirley Valentine z 1989, Duch w Monte Carlo z 1990, Jakubek i brzoskwinia olbrzymka z 1996, Powrót do domu z 1998 czy Maybe Baby z 2000. Użyczyła swojego głosu w filmie Tima Burtona (Gnijąca panna młoda) z 2005 roku oraz w filmie animowanym Safari z 2010.

Lumley jest też aktorką teatralną, wybitną kreację stworzyła w sztuce List. Do jej dorobku należą również występy w Noel and Gertie, Wiśniowy sad, Blithe Spirit, Jaś i magiczna fasola oraz w Mąż idealny.

W 2000 roku była współproducentką serialu telewizji BBC The Cazalet Chronicles.

Dwukrotnie (2004, Noc w bibliotece i 2010, Zwierciadło pęka w odłamków stos) wystąpiła w ekranizacjach powieść Agathy Christie, gdzie wcieliła się w rolę Dolly Bantry – przyjaciółki Panny Marple.

W 2013 roku wystąpiła w nominowanym do Oscara filmie w reżyserii Martina ScorseseWilk z Wall Street.

Działalność społeczna i charytatywna

[edytuj | edytuj kod]
Joanna Lumley i Nick Clegg (polityk)

Joanna Lumley jest znana z działalności dotyczącej obrony praw człowieka i obrony praw zwierząt. Aktywnie zaangażowała się w kampanię na rzecz sprawiedliwego traktowania Gurkhów, tj. hinduskich weteranów, którzy walczyli w brytyjskich formacjach wojskowych przed 1997. Lumley głośno przypomina, że Gurkhowie byli brytyjskimi żołnierzami przez ostatnie 200 lat, a ponad 50 tys. oddało swoje życie w obronie niepodległości Wielkiej Brytanii.

Działa również w organizacji „Survival International”, która broni interesów rdzennej ludności na terenach zagrożonych. Joanna Lumley zwróciła uwagę na zagrożoną narodowość Dongria Kondh, która żyje w indyjskich górach. Na terenach, gdzie żyją od wieków planowana jest ogromna kopalnia boksytów, która przyniesie zagładę naturze, jak i siedliskom ludowi Dongria Kondh.

Od 1993 jest patronką fundacji „Tree Aid” zajmującą się walką z afrykańskim ubóstwem, która łączy pomoc ludziom z ochroną środowiska.

Jest członkiem „Royal Geographical Society” (FRGS), wspiera organizacje działające na rzecz zwierząt CIWF i Viva! oraz patronuje wielu organizacjom charytatywnym.

Za swoją działalność została w 1995 odznaczona Orderem Imperium Brytyjskiego IV klasy (OBE), a w 2022 otrzymała rangę damy komandora tegoż orderu (DBE)[1].

Pięć uniwersytetów uhonorowało ją tytułem doktora honoris causa: University of Kent w 1994[2], sześć lat później Oxford Brookes University[3], Uniwersytet w St Andrews w 2006[4], dwa lata później Queen's University Belfast[5][6], a University of Chester w 2019[7].

W lutym 2013 została oceniona jako jedna ze 100 najbardziej wpływowych kobiet w Wielkiej Brytanii przez popularną, brytyjską rozgłośnię radiową BBC Radio 4[8].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Na początku lat 60. była partnerka brytyjskiego fotografa Michaela Claydona, z tego związku pochodzi jedyny syn aktorki James (ur. 1967)[9]. W roku 1970 poślubiła pisarza i scenarzystę Jeremy’ego Lloyda. Małżeństwo to zakończyło się rozwodem po kilku miesiącach. Jej drugim i obecnym mężem od 1986 roku jest angielski dyrygent Stephen Barlow. Joanna Lumley ma dwie wnuczki Alice i Emily.

Lumley mieszka wraz z mężem w Londynie. Mają też dom w pobliżu miejscowości Penpont w południowej Szkocji[10].

Użytkownicy AOL w Wielkiej Brytanii dobrze znają głos Joanny Lumley, to ona nagrała pozdrowienie „Witamy w AOL” i informację „Masz wiadomość e-mail”.

Aktorka jest wegetarianką.

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Filmy kinowe

[edytuj | edytuj kod]

Seriale

[edytuj | edytuj kod]
  • 1973: Coronation Street jako Elaine Perkins
  • 1973–1975: Are You Being Served? jako panna French, sprzedawczyni perfum
  • 1976–1977: The New Avengers (nagroda BAFTA) jako Purdey
  • 1979–1982: Sapphire & Steel jako Sapphire
  • 1984: Córka Mistrala jako Lally Longbridge
  • 1992–2005: Absolutnie fantastyczne (2 nagrody BAFTA, 3 razy nominacja do BAFTA, nagroda British Comedy Award) jako Patsy Stone
  • 1998: Prawdziwe angielskie małżeństwo (nominacja do BAFTA) jako Liz Franks
  • 1999: Doctor Who and The Curse of Fatal Death jako ostatnia inkarnacja Doktora
  • 2002: Up in Town (nominacja do British Comedy Award) jako Madison Blakelock
  • 2006–2009: Panie z Clatterford jako Delilah Stagg
  • 2011: Kochanki jako Vivienne Roden
  • 2013: Jonathan Creek jako Rosalind Tartikoff

Filmy dokumentalne

[edytuj | edytuj kod]
  • 2008: Joanna Lumley w krainie zórz polarnych (Joanna Lumley in the Land of the Northern Lights)
  • 2008: Ian Fleming: Where Bond Began
  • 2009: Joanna Lumley: Catwoman
  • 2010: Joanna Lumley’s Nil
  • 2011: Joanna Lumley: Moja grecka odyseja (Joanna Lumley’s Greek Odyssey)
  • 2012: Joanna Lumley: Poszukiwania Arki Noego (Joanna Lumley: The Search for Noah’s Ark)
  • 2014: Joanna Lumley: Meets will.i.am

Dorobek pisarski

[edytuj | edytuj kod]
  • Peacocks and Commas: Best of the Spectator Competitions (1983)
  • Stare Back and Smile: Memoirs (1989)
  • Forces Sweethearts (1993)
  • Girl Friday (1994)
  • In the Kingdom of the Thunder Dragon (1997)
  • No Room for Secrets (2005)
  • Ansolutely (2011)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. D.B.E. To be Ordinary Commanders of the Civil Division of the said Most Excellent Order [online], The London Gazette. Supplement, 2022 [dostęp 2022-08-01] (ang.).
  2. Honorary graduates 1990-99 - About Kent - University of Kent. University of Kent, 2002. [dostęp 2023-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-09)]. (ang.).
  3. Ab fab honour, darling. Oxford Mail, 2000-09-19. [dostęp 2023-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-10)]. (ang.).
  4. Masterlist - Honorary Graduates 1921-2012. University of St Andrews - Scotland's first university, 2012. [dostęp 2023-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ang.).
  5. An absolutely fab day for graduates. Belfast Telegraph, 2002. [dostęp 2023-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-10)]. (ang.).
  6. Absolutely Fabulous actress Joanna Lumley smiles after she was awarded an honorary degree for her long and successful stage and screen career at Queen's University Belfast. Stock Photo - Alamy. [dostęp 2023-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-10)]. (ang.).
  7. Honorary doctorates for Joanna Lumley and Patricia Routledge. Granada - ITV News, 2019-03-15. [dostęp 2023-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-26)]. (ang.).
  8. BBC Radio 4 – Woman’s Hour – The Power List 2013 [online], www.bbc.co.uk [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-13] (ang.).
  9. Joanna Lumley auctions off Ab Fab Patsy’s wardrobe | Daily Mail Online [online], www.dailymail.co.uk [dostęp 2017-11-24] (ang.).
  10. From the world¿s most glamorous single mother to Gurkha warrior, Joanna Lumley reveals all in her colourful biography | Daily Mail Online [online], www.dailymail.co.uk [dostęp 2017-11-24] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]