Marmolada

Chèlla us ché la gh'ha mia di foncc o i è tròp póche. Per piasér, zónta di fóncc a la us. Issé de ìga ön'idéa di ótre us senza fóncc, ardì ché.

La Marmolada (Marmoleda ‘n ladì) l’è ü mut, o per ès piö precìs l’è ün insèma de mucc, de pónte e de crèste, che i se tróa tra la pruìnsa de Trènt e la pruìnsa de Belü. La Marmolàda, co i 3.343 méter söl lièl del mar de la Pónta Penia, l’è la sìma piö ólta di Dolomìti e fò sura l’a gh’à ‘l giasér piö grant di Dolomìti: pròpe per chèste sò particolarità l’è suernominàda “la regina di Dolomìti”. Ol giasér ‘l se tróa a roèrs, cioè de la banda a mut (nòrt) e apéna sóta ‘l giasér l' se tróa 'l pas Fedaia e ‘l lach Fedaia che i sepàra la Al de Fasa che l’è ‘n pruìnsa de Trènt da la Al Petorina che l’è ‘n pruìnsa de Belü ‘n Vèneto.

Per scià sö la Marmolàda gh’è de ciapà trè fünivìe che, öna dré l’ótra, i part da Malga Ciapela (1.446 m.) e i rìa sö ‘nfina a Pónta Ròca a 3.269 méter. Fina a la fì del sécol XX s’pödìa rià sö ‘nsìma pò a partì dal Fedàia e s’pödìa scià pò töt l’estàt.

I prim a rià sö ‘n sìma a la Marmolàda i è stacc ol 28 de Setèmber del 1864 ol grant iscaladùr aüstrìaco Paul Grohmann e dò güide de Cortìna, ‘l Angelo Dimai e ‘l Fulgenzio Dimai. Chès-ce trì scaladùr i è pasàcc da la banda a roèrs, ‘ndóe gh’è ‘l giasér, menimà ‘l versànt piö periculùs e complicàt de scalà l’è chèl metìt a mesdé, ‘ndóe i pàsa i funivìe e ‘ndóe gh’è öna parét de préda de quàze 1.000 méter de dislièl.