Jump to content

Yn Toolynn

Ass Wikipedia.
Konungariket Sverige
Reeriaght ny Soolynn
Brattagh ny Soolynn Cowrey cleinney ny Soolynn
Brattagh Armys
Jarroo-raaFör Sverige - I tiden
"Son y Toolynn - Trooid ny Traaghyn"
Arrane ashoonaghDu gamla, Du fria
Shiuish y çhenn, shiuish heyr
Arrane reeoilKungssången
Arrane y Ree
Preeu-valley
(as y balley smoo)
Stockholm
59°21′ Hwoaie 18°04′ Hiar
Çhengey oikoil Soolynnish
Reiltys Deynlaghys ard-whaiylagh as reeriaght vunraghtoil
 -  Ree Carl XVI Gustaf ny Soolynn
 -  Ard-vinishter Ulf Kristersson
 -  Loayreyder y Riksdag Andreas Norlén
Cur ry-cheilley Roie-hendeeagh 
Entreilys gys yn UO 1 Jerrey Geuree 1995
Eaghtyr
 -  Yn clane 449,964 km² (55-oo)
173,732 mi ker 
 -  Ushtey (%) 8.7
Earroo yn phobble
 -  Coontey-pobble 2009 9,263,872[1] (88-oo)
 -  Glooaght 20.6/km² (192-h)
53.3/mi ker
LTS (CCK) Ooley 2008
 -  Yn clane $342.682 billioon[2] 
 -  Yn dooinney $37,333[2] (17-oo)
LTS (ennymagh) Ooley 2008
 -  Yn clane $478.961 billioon[2] 
 -  Yn dooinney $52,180[2] (9-oo)
Gini (2005) 23 (injil
ALD (2007) 0.963[3] (feer ard) (7-oo)
Argid krona (SEK)
Traa ynnydagh CET (UTC+1)
 -  Souree (TTLS) CEST (UTC+2)
Coad eddyr-voggyl .se2
Coad çhellvane +46
1 Ta .eu ymmydit myrgeddin, myrane lesh çheeraghyn elley yn Unnaneys Oarpagh

Ta'n Toolynn (Soolynnish: Sverige), ny Reeriaght ny Soolynn dy h-oikoil (Soolynnish: Sv-Konungariket_Sverige.ogg Konungariket Sverige ), ny çheer Nordagh er Lieh-innys Loghlin 'syn Oarpey Hwoaie. Ta joaraghyn thallooin eck lesh Norlynn da'n sheear as y twoaie, as lesh Finnlynn da'n shiar hwoaie, as t'ee kianglt rish y Danvarg 'sy jiass liorish Droghad Öresund.

Ta'n Toolynn ny treeoo çheer smoo 'syn Unnaneys Oarpagh rere eaghtyr as ee 450,000 km² (173,746 mi ker), as ta ny smoo na 9.2 millioon dy 'leih cummal 'sy çheer. Ta glooaght y phobble feer injil 'sy çheer - 21 dooinney 'sy chilometer kerrinagh (53 'sy veeiley cherrinagh) - lesh glooaght ny s'yrjey ayns lieh yiass ny çheerey. Ta 85% jeh sleih-earroo cummal ayns ardjyn baljagh, as t'eh er credjal dy bee ardjaghey ayns ny h-earrooyn shen rere loaghtey cruinneydaght.[4] She Stockholm y preeu-valley, as t'ee ny balley smoo 'sy çheer lesh 1.3 villioon dy 'leih 'syn ard baljagh as 2 villioon 'syn ard moir-valjagh. T'ad Gothenburg as Malmö y nah as y treeoo balley smoo.

Ta'n Toolynn ny reeriaght vunraghtoil lesh reiltys ta jeant seose jeh corys ard-whaiylagh. Ta tarmaynys ard-lhiasit eck. T'ee rang-oardit 'sy chied ynnyd 'sy thiehll ayns Ayndagh Deynlaghys jeh cooid The Economist as 'sy çhiaghtoo ynnyd ayns Ayndagh Lhiasaghey Deiney jeh cooid ny h-Ashoonyn Unnaneysit. Ta'n Toolynn ny h-oltey jeh'n Unnaneys Oarpagh veih 1 Jerrey Geuree 1995 as t'ee ny h-oltey jeh'n RCTL.

Dirree lesh y Toolynn dy ve ny çheer neuchroghagh as unnaneysit car ny Mean Eashyn. 'Sy 17-oo eash ren y çheer sheeyney magh jeh ny thallooyn eck son Impiraght ny Soolynn y chur er bun. Agh va'n chooid smoo jeh'n thalloo eck caillt car ny 18-oo as ny 19-oo eashyn. Va'n lieh hiar jeh'n Toolynn, Finnlynn noa-emshiragh, caillt dys y Roosh ayns 1809. Haghyr y caggey jerrinagh as y Toolynn ayn dy jeeragh ayns 1814, tra ren y Toolynn imman er Norlynn çheet stiagh ayns unnaneys persoonagh lhiee. Va'n unnaneys shen er tannaghtyn derrey 1905. Vaih'n traa shen, va'n Toolynn ayns stayd shee, as polasee joarree neu-çheughit ayns traa shee as neu-chommeeaght ayns traa caggee.[5]

Imraaghyn

[reagh | edit source]
  1. "Befolkningsstatistik". Statistiska centralbyrån. Feddynit magh er 04-05-2009. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (cooney)
  2. a b c d "Sweden" (ayns Baarle). International Monetary Fund. Feddynit magh er 01-10-2009. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= (cooney)CS1 maint: çhengey gyn enney (link)
  3. (Baarle) Human Development Report 2009. Ny h-Ashoonyn Unnaneysit. Feddynit magh er 5 Jerrey Fouyir 2009
  4. Statistics Sweden. Yearbook of Housing and Building Statistics 2007. Statistics Sweden, Energy, Rents and Real Estate Statistics Unit, 2007. ISBN 978-91-618-1361-2. Ry-gheddyn er-voggyl ec PDF format
  5. (Baarle) U.S. State Department Background Notes: Sweden