Η μεγάλη έκθεση του σπουδαίου φωτογράφου του 20ου αιώνα περιλαμβάνει δύο ξεχωριστές ενότητες: την «Ελλάδα» και την «Αποφασιστική στιγμή (Images à la sauvette)»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ116 φωτογραφίες του σπουδαίου Γάλλου φωτογράφου Henri Cartier-Bresson παρουσιάζονται αυτή την περίοδο στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι. Η έκθεση αποτελείται από δυο θεματικές ενότητες. Η πρώτη έχει τίτλο «Ελλάδα» και περιλαμβάνει 40 από τις περίπου 250 φωτογραφίες που τράβηξε, κατά τη διάρκεια των τριών ταξιδιών που πραγματοποίησε στην Ελλάδα, το 1937, το 1953 και το 1961.
Στο πρώτο του ταξίδι, το 1937, ο φωτογράφος επισκέφθηκε περιοχές όπως η Αθήνα, το Γαλαξίδι, οι Δελφοί, οι Μυκήνες, η Ύδρα και οι Σπέτσες. Στο δεύτερο ταξίδι του το 1953 παρέμεινε στη χώρα για τρεις εβδομάδες, κατά τη διάρκεια των οποίων επικεντρώθηκε σε αρχαιολογικούς χώρους, απαθανατίζοντας παράλληλα στιγμιότυπα από την ζωή στην Αθήνα, την Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα. Στο τρίτο του ταξίδι το 1961, ως απεσταλμένος των περιοδικών Vogue και Holiday, το πρόγραμμά του ήταν οργανωμένο σε συνεργασία με τον ΕΟΤ και του έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθεί, μεταξύ άλλων, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τις Κυκλάδες.
Οι φωτογραφίες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι αδημοσίευτες, ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε διαφορετικές περιοχές και αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας και συνοδεύονται από πλούσιο και ανέκδοτο αρχειακό υλικό. Η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, που επιμελείται τη συγκεκριμένη ενότητα, είναι η υπεύθυνη Συλλογής Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή. Είχε την τύχη να φιλοξενηθεί στο αρχείο του Ιδρύματος Cartier-Bresson για μερικές εβδομάδες, όπου έκανε την επιλογή των φωτογραφιών που παρουσιάζονται:
«Αυτή η έκθεση ξεκινά πραγματικά από μια ιστορία φιλίας, γιατί ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή ήταν φίλοι με το ζευγάρι Martine Franck- Henri Cartier-Bresson, σε τέτοιο βαθμό που ο Cartier-Bresson ήταν αυτός που εγκαινίασε τη νέα πτέρυγα του μουσείου μας στην Άνδρο, το 1987. Γι’ αυτό όταν σκεφτήκαμε να αφιερώσουμε μια έκθεση φωτογραφίας στην Αθήνα, σκεφτήκαμε πολύ λογικά ως πρώτο πρωταγωνιστή τον Cartier-Bresson. Αντί όμως να παρουσιάσουμε μια αναδρομική, που θεωρούσαμε ότι δεν θα έφερνε κάτι το καινούργιο στην Αθήνα, θεωρήσαμε ότι είναι σημαντικό να εξερευνήσουμε το κομμάτι της Ελλάδας, γιατί ο Cartier-Bresson είχε έρθει τρεις φορές στη χώρα μας. Χάρη στο Ίδρυμα Cartier-Bresson, που έχει το σύνολο των αρχείων του, μπορέσαμε να συνθέσουμε λοιπόν μια επιλογή έργων. Κάποια από αυτά είναι γνωστά, αλλά πολλά είναι ανέκδοτα και παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
Σε αυτή την ενότητα έχουμε λοιπόν ένα σύνολο περίπου 40 φωτογραφιών από αυτά τα τρία ταξίδια. Εκφράζουν πάρα πολύ όμορφα την ίδια την προσωπικότητα του Cartier-Bresson, ως φωτογράφου, ο οποίος μπορούσε κάλλιστα να συνδυάσει την καλλιτεχνική φωτογραφία, την οποία θα τράβαγε μόνο για την δική του ευχαρίστηση, με το φωτορεπορτάζ. Αυτό που είναι πολύ εντυπωσιακό επίσης, για μας τους Έλληνες, είναι πώς κατάφερε με μερικά στιγμιότυπα να μας φέρει κοντά στην ελληνική ψυχή, με μια διαχρονικότητα που μας εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα, γιατί έχουμε την αίσθηση ότι όλους αυτούς τους ανθρώπους θα μπορούσαμε να τους δούμε στο δρόμο, βγαίνοντας από το μουσείο. Αλλά κι όμως δείχνουν μια εποχή. Μια εποχή που γνωρίζουμε από τις ελληνικές ταινίες της Ελλάδας του ’50 και του ’60. Η τρυφερότητα που περνάει μέσα από αυτές τις φωτογραφίες, είναι πολύ εντυπωσιακή».
Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη στο μοναδικό του λεύκωμα, που έχει τίτλο «Η αποφασιστική στιγμή (Images à la sauvette)». Εκδόθηκε το 1952 από τον Έλληνα Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ και τον αμερικανικό εκδοτικό οίκο Simon & Schuster. Το εξώφυλλό του έχει επιμεληθεί ο Γάλλος ζωγράφος Ανρί Ματίς.
Στο Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή παρουσιάζονται 76 από τις συνολικά 126 φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο λεύκωμα, μαζί με πολλά αρχειακά τεκμήρια. Αποκαλύπτουν στον επισκέπτη τη φωτογραφική διαδρομή και τα ταξίδια του Cartier-Bresson, από το 1932-1952.
Μέσα από τις περιπλανήσεις του σε διάφορες χώρες του πλανήτη, γνωρίζουμε ένας καλλιτέχνη που βασανιζόταν ανάμεσα σε μια προσωπική ερμηνεία του εσωτερικού κόσμου του και σε μια πιο παρατηρητική προσέγγιση του εξωτερικού κόσμου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας άλλος διάσημος φωτογράφος του 20ου αιώνα, ο Robert Capa, αποκάλεσε τη συγκεκριμένη έκδοση «Βίβλο για τους φωτογράφους». Η Aude Raimbault που είναι υπεύθυνη Συλλογών του Ιδρύματος Henri Cartier-Bresson, επιμελείται τη συγκεκριμένη ενότητα:
«Αυτό το βιβλίο είναι πολύ καλά δομημένο. Αποτελείται από δύο μέρη. Μας επιτρέπει να δούμε στο πρώτο μέρος την καλλιτεχνική πρακτική του Henri Cartier-Bresson, που ��ιαμορφώθηκε τη δεκαετία του ’30. Αρχικά, έκανε σπουδές ζωγραφικής στο εργαστήριο του André Lhote. Τότε ανέπτυξε αυτή την εξαιρετικά οξεία αίσθηση της σύνθεσης. Τη συναντάμε ήδη στις πρώτες του φωτογραφίες, τη δεκαετία του ’30.Περιπλανιέται σε όλη την Ευρώπη την Ισπανία, την Ιταλία και το Μεξικό. Φτάνει στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1947. Είναι εκεί που η φωτογραφική του καριέρα παίρνει μια πολύ σημαντική κατεύθυνση, καθώς δημιούργησε το πρακτορείο Magnum Photos με τον Robert Capa, τον David Seymour και τον William Vandivert. Aπό εκείνη την στιγμή και μετά, o Cartier-Bresson αναπτύσσει επαγγελματική συνείδηση. Πρέπει να κάνει φωτορεπορτάζ, να φέρνει εις πέρας τις φωτογραφικές αναθέσεις, που του γίνονται. Η φωτογραφική του πρακτική θα αλλάξει εκείνη την περίοδο. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο περισσότερο σε αυτό το πιο επαγγελματικό μέρος της φωτογραφικής του δουλειάς.
Στο πρώτο μέρος, βλέπουμε πραγματικά τον Cartier-Bresson να είναι πολύ ελεύθερος, χωρίς επαγγελματικές υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει ότι περιπλανιέται στους δρόμους. Τραβάει πολλές φωτογραφίες, σε κίνηση. Ο Henri Cartier-Bresson ήταν πάντα σε κίνηση. Έχουμε στην έκθεση μια πολύ ωραία ταινία μικρού μήκουςτου Τζον Μιλί. Τον δείχνει να φωτογραφίζει στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Χορεύει κυριολεκτικά και όλα κινούνται πραγματικά. Ανακαλύπτουμε λοιπόν την πλευρά του περιπλανώμενου που είχε τη δεκαετία του '30.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, βλέπουμε για παράδειγμα ότι πρέπει να ολοκληρώσει μια ανάθεση του περιοδικού Life, που τον στέλνει στην Κίνα για να φωτογραφήσει τις τελευταίες μέρες του Κουομιντάνγκ. Βρίσκεται στην Ινδία, την εποχή της δολοφονίας του Γκάντι. Αυτές οι φωτογραφίες του θα δημοσιευτούν. Οι φωτογραφίες του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Life, Paris Match, Harper's Bazaar στα μεγαλύτερα περιοδικά δηλαδή του κόσμου. Αυτό καθιστά δυνατή εκείνη την στιγμή την επαγγελματική του καθιέρωση».
Η έκθεση φωτογραφίας του Henri Cartier-Bresson στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στο Παγκράτι, διαρκεί μέχρι τις 27 Οκτωβρίου.
INFO
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή Ερατοσθένους 13, τηλ. 210 725 2895 visit@goulandris.gr | goulandris.gr
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Σάββατο & ��υριακή 10.00-18.00 Παρασκευή 10.00-20.00, Τρίτη κλειστά