Jump to content

Fiús (ceimic)

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Sa cheimic, is éard is fiús dúile ann ná an oiread nasc ceimiceach is féidir le hadamh amháin a dhéanamh le hadaimh is móilíní eile. Tomhas is ea é, ar chumas nasctha adaimh nó dúile, sé sin, an méid adamh ar féidir leis cuingriú leo nó cá mhéad leictreon a chaithfidh sé gnóthú, cailleadh nó roinnt chun struchtúr triathgháis a bhaint amach.

Cinntear cumas nasctha adaimh ar leith, de réir líon na n-adamh hidrigine a chuingríonn sé le. I meatán, tá fiús de 4 ag carbón; in amóinia, tá fiús de 3 ag nítrigin; in uisce, tá fiús de 2 ag ocsaigin; agus i gclóiríd hidrigine, tá fiús de 1 ag clóirín. Is féidir clóirín, toisc go bhfuil fiús de 1 aige, a chur in ionad hidrigine. Tá fiús de 5 ag fosfar i bpeinteaclóiríd fhosfair, PCl55. Léiríonn léaráidí fiúsanna de chomhdhúil cumas nasctha na ndúl, le línte tarraingthe idir dhá ghné, ar a dtugtar bannaí uaireanta, a léiríonn gaireacht sáithithe do gach dhúil. Taispeánann an dá thábla thíos roinnt samplaí de chomhdhúile éagsúla, a gcuid léaráidí fiúsanna, agus na fiúsanna do gach dúil den chomhdhúil.

Comhdhúil H2
Hidrigin
CH4
Meatán
C3H8
Própán
C2H2
Aicéitiléin
Léaráid
Fiúsanna

Hidrigin: 1

Carbón: 4 Hidrigin: 1

Carbón: 4 Hidrigin: 1

Carbón: 4 Hidrigin: 1

Comhdhúil NH3
Amóinia
NaCN
Ciainíd sóidiam
H2S
Suilfíd hidrigine
H2SO4
Aigéad sulfarach
Cl2O7
Heaptocsaíd déchlóiríd
XeO4
Tatrocsaíd xeanóIn
Léaráid
Fiúsanna

Nítrigin: 3 Hidrigin: 1

Sóidiam: 1 Carbón: 4 Nítrigin: 3

Sulfar: 2 Hidrigin: 1

Sulfar: 6 Ocsaigin: 2 Hidrigin: 1

Clóirín: 7 Ocsaigin: 2

Xeanón:8 Ocsaigin:2 }}