Saltu al enhavo

Prahomo

El Vikipedio, la libera enciklopedio

Biologio > Homo > Prahomo


Aŭstralopitekoj, kreitaĵoj kun ambaŭ homaj kaj simiaj ecoj, aperis en Afriko antaŭ almenaŭ 4 milionoj da jaroj. Fragmentoj de la ostoj de ĉi tiuj 'homedoj', aŭ homsimilaj kreitaĵoj, estas trovitaj en la Olduvai Interkrutejo kaj aliaj lokoj en Afriko per la sciencistoj Raymond Dart, Louis Leakey kaj Maria Leakey.

Postaj specoj de homedoj, Homo habilis, vivis antaŭ 2 milionoj da jaroj. Kiel la Aŭstralopitekoj, ankaŭ ili vivis nur en Afriko. Kvankam iliaj cerboj estis pli grandaj ol tiuj de Aŭstralopitekoj, ili estis relative malgrandaj, ne havis mentonon, kaj havis grandajn dentojn, ĝuste kiel iliaj antaŭuloj. Tre malgranda estas la scio pri ilia konduto.

Homo erectus, posta homa praulo, vivis antaŭ 1,6 milionoj da jaroj, origine en Afriko. Ĝi havis dikajn brovojn super la okuloj, ne havis mentonon, kaj estis verŝajne same alta kiel modernaj homoj. Iliaj cerboj estis pli malgrandaj ol tiuj de nuntempaj homoj.

Ĉu Homo habilis kaj Homo erectus samtempis?

[redakti | redakti fonton]

Ĝis nun oni supozis, ke el Homo habilis evoluis Homo erectus kaj el tiu Homo sapiens, do, ni ĉiuj. Sed laŭ lastatempaj esploroj de s-ino Meave Leakey[1] kaj kolegoj tiuj du plifruaj specioj vivis samtempe, antaŭ ĉ. 1,5 milionoj da jaroj, en la sama regiono de Kenjo. Oni supozas, ke ili tie samtempe vivis dum duona miliono da jaroj. En 2000 s-ino Leakey trovis kompletan Homo erectus en la proksima najbareco de fragmento de Homo habilis el la sama tempo. Tio signifas, ke ne estas eble, ke Homo erectus evoluis el Homo habilis.

Kvankam ambaŭ specioj vivis en najbareco, ili ŝajne ne komunikis unu kun la alia. La sciencistoj diras, ke ambaŭ havis sian propran ekologian niĉon, Homo habilis kiel vegetarano kaj Homo erectus manĝinte viandon. Mankas komuna praulo de ili. Nun la sciencistoj devas repripensi pri la evolua historio de homaro, precipe pri nia praulo, Homo erectus.

Dum 7 jaroj la sciencistoj analizis la fosiliojn. Ili eltrovis, ke la pravirinoj estis multe pli malgrandaj ol la praviroj. Kompare kun primataj specioj tio signifas, ke la prauloj probable ne estis monogamiaj.

Disvastiĝo al Eŭropo, Azio k.a. kontinentoj

[redakti | redakti fonton]

Homo erectus estis la unua homedo, kiu forlasis Afrikon. La speco disvastiĝis ĝis Ĉinio en Azio kaj Germanio en Eŭropo. La kapablo lasi la subtropikojn verŝajne estis rezulto de iliaj pli superaj teknikaj kapabloj. Ekzemple, 'Homo erectus' estis supozeble la unua homedo, kiu regis fajron kaj faris altnivelajn ŝtonajn ilojn. 'Homo erectus' estis antaŭŝtupo al la moderna homo, nomita Homo sapiens, kies subspecio Neandertala homo supozeble malaperis jam antaŭ 35 000 jaroj.

Faktoj montras, ke fruaj homedoj unue aperis en Eŭropo antaŭ 1,5 - 1 milionoj da jaroj; en la Britaj Insuloj antaŭ 450.000 jaroj; kaj en Aŭstralio antaŭ 30.000 jaroj. Iuj sciencistoj kredas, ke primitivaj homoj transiris de Azio al Nord-Ameriko sur terponto, kiu tiam ligis Alaskon kun Azio.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]
Ĉi tiu artikolo estas verkita en Esperanto-Vikipedio kiel la unua el ĉiuj lingvoj en la tuta Vikipedia projekto.