Spjegazzjoni tal-Att dwar il-Governanza tad-Data

Il-potenzjal ekonomiku u soċjetali tad-data huwa enormi: dan jista’ jippermetti prodotti u servizzi ġodda bbażati fuq teknoloġiji ġodda, jagħmel il-produzzjoni aktar effiċjenti, u jipprovdi għodod għall-ġlieda kontra l-isfidi tas-soċjetà. Fil-qasam tas-saħħa, pereżempju, id-data tista’ tikkontribwixxi biex tipprovdi kura tas-saħħa aħjar, ittejjeb it-trattamenti personalizzati u tgħin fil-kura ta’ mard rari jew kroniku. Huwa wkoll mutur b’saħħtu għall-innovazzjoni u l-impjiegi ġodda, u riżorsa kritika għan-negozji ġodda u l-SMEs.

Madankollu, dan il-potenzjal mhux qed jiġi realizzat. Il-kondiviżjoni tad-data fl-UE tibqa’ limitata minħabba għadd ta’ ostakli (inkluż livell baxx ta’ fiduċja fil-kondiviżjoni tad-data, kwistjonijiet relatati mal-użu mill-ġdid tad-data tas-settur pubbliku u l-ġbir tad-data għall-ġid komuni, kif ukoll ostakli tekniċi).

Sabiex verament jiġi sfruttat dan il-potenzjal enormi, għandu jkun aktar faċli li d-data tiġi kondiviża b’mod affidabbli u sigur.

Il- Att dwar il-Governanza tad-Data (DGA) huwa strument transsettorjali li għandu l-għan li jirregola l-użu mill-ġdid ta’ data protetta u miżmuma pubblikament, billi jagħti spinta lill-kondiviżjoni tad-data permezz tar-regolamentazzjoni ta’ intermedjarji ġodda tad-data u billi jinkoraġġixxi l-kondiviżjoni tad-data għal finijiet altruwistiċi. Kemm id-data personali kif ukoll dik mhux personali huma fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-DGA, u kull fejn hija kkonċernata d-data personali, japplika r-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Data (GDPR). Minbarra l-GDPR, salvagwardji integrati se jżidu l-fiduċja fil-kondiviżjoni u l-użu mill-ġdid tad-data, prerekwiżit biex aktar data ssir disponibbli fis-suq.

Użu mill-ġdid ta’ ċerti kategoriji ta’ data miżmuma minn korpi tas-settur pubbliku

X’inhuma l-għanijiet ewlenin?

Id- Direttiva dwar id-Data Miftuħa tirregola l-użu mill-ġdid ta’ informazzjoni disponibbli pubblikament miżmuma mis-settur pubbliku. Madankollu, is-settur pubbliku għandu wkoll ammonti kbar ta’ data protetta (eż. data personali u data kummerċjalment kunfidenzjali) li ma jistgħux jerġgħu jintużaw bħala data miftuħa iżda li jistgħu jerġgħu jintużaw skont leġiżlazzjoni speċifika tal-UE jew nazzjonali. Rikkezza ta’ għarfien tista’ tiġi estratta minn tali data mingħajr ma tiġi kompromessa n-natura protetta tagħha, u d-DGA jipprevedi regoli u salvagwardji biex jiffaċilita tali użu mill-ġdid kull meta jkun possibbli skont leġiżlazzjoni oħra.  

Kif jaħdem fil-prattika?

• Rekwiżiti tekniċi għas-settur pubbliku: l-Istati Membri se jkollhom bżonn ikunu teknikament mgħammra biex jiżguraw li l-privatezza u l-kunfidenzjalità tad-data jiġu rispettati bis-sħiħ f’sitwazzjonijiet ta’ użu mill-ġdid. Dan jista’ jinkludi firxa ta’ għodod, minn soluzzjonijiet tekniċi, bħall-anonimizzazzjoni, il-psewdonimizzazzjoni jew l-aċċess għad-data f’ambjenti ta’ pproċessar siguri (eż. kmamar tad-data) sorveljati mis-settur pubbliku, għal mezzi kuntrattwali bħal ftehimiet ta’ kunfidenzjalità konklużi bejn il-korp tas-settur pubbliku u l-utent mill-ġdid.
• Assistenza mill-korp tas-settur pubbliku: Jekk korp tas-settur pubbliku ma jkunx jista’ jagħti aċċess għal ċerta data għall-użu mill-ġdid, jenħtieġ li jassisti lill-utent potenzjali biex ifittex il-kunsens tal-individwu biex juża mill-ġdid id-data personali tiegħu jew il-permess tad-detentur tad-data li d-drittijiet jew l-interessi tiegħu jistgħu jiġu affettwati mill-użu mill-ġdid. Barra minn hekk, informazzjoni kunfidenzjali (eż. sigrieti kummerċjali) tista’ tiġi żvelata għall-użu mill-ġdid biss b’tali kunsens jew permess.
• Sabiex ikun hemm aktar data miżmuma pubblikament disponibbli għall-użu mill-ġdid, id-DGA tillimita d-dipendenza fuq ftehimiet esklussivi dwar l-użu mill-ġdid tad-data (li permezz tagħhom korp tas-settur pubbliku jagħti tali dritt esklussiv lil kumpanija waħda) għal każijiet speċifiċi ta’ interess pubbliku.
• Miżati raġonevoli: il-korpi tas-settur pubbliku jistgħu jitolbu tariffi biex jippermettu l-użu mill-ġdid sakemm dawk it-tariffi ma jaqbżux l-ispejjeż meħtieġa mġarrba. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-korpi tas-settur pubbliku jinċentivaw l-użu mill-ġdid għar-riċerka xjentifika u għal finijiet mhux kummerċjali oħra kif ukoll mill-SMEs u n-negozji ġodda, billi jnaqqsu jew saħansitra jeskludu l-imposti.
• Korp tas-settur pubbliku se jkollu sa xahrejn biex jieħu deċiżjoni dwar talba għal użu mill-ġdid.
• l-Istati Membri jistgħu jagħżlu liema korpi kompetenti se jappoġġaw lill-korpi tas-settur pubbliku li jagħtu aċċess għall-użu mill-ġdid pereżempju billi jipprovdu lil dan tal-aħħar b’ambjent ta’ pproċessar sigur u billi jagħtuhom pariri dwar kif l-aħjar jistrutturaw u jaħżnu d-data biex jagħmluha faċilment aċċessibbli.
• Biex jgħinu lill-utenti potenzjali mill-ġdid isibu informazzjoni rilevanti dwar liema data hija miżmuma minn liema awtoritajiet pubbliċi, l-Istati Membri se jkunu meħtieġa jistabbilixxu punt uniku ta’ informazzjoni. Il-Kummissjoni ħolqot ir -reġistru Ewropew għad-data protetta miżmuma mis-settur pubbliku (ERPD), reġistru li jista’ jitfittex tal-informazzjoni miġbura minn punti nazzjonali uniċi ta’ informazzjoni sabiex jiġi ffaċilitat aktar l-użu mill-ġdid tad-data fis-suq intern u lil hinn minnu.

Servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data

X’inhuma l-għanijiet ewlenin?

Ħafna kumpaniji bħalissa jibżgħu li l-kondiviżjoni tad-data tagħhom timplika telf ta’ vantaġġ kompetittiv u tirrappreżenta riskju ta’ użu ħażin. Id-DGA jiddefinixxi sett ta’ regoli għall- fornituri ta’ servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data (l-hekk imsejħa intermedjarji tad-data, bħal swieq tad-data) biex jiġi żgurat li dawn jiffunzjonaw bħala organizzaturi affidabbli tal-kondiviżjoni tad-data jew tal-akkomunament fi ħdan l-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data. Sabiex tiżdied il-fiduċja fil-kondiviżjoni tad-data, dan l-approċċ il-ġdid jipproponi mudell ibbażat fuq in-newtralità u t-trasparenza tal-intermedjarji tad-data filwaqt li jpoġġi lill-individwi u lill-kumpaniji fil-kontroll tad-data tagħhom.

Kif jaħdem fil-prattika?

Il-qafas joffri mudell alternattiv għall-prattiki tal-immaniġġjar tad-data tal-pjattaformi Big Tech, li għandhom grad għoli ta’ saħħa fis-suq minħabba li jikkontrollaw ammonti kbar ta’ data.

Fil-prattika, l-intermedjarji tad-data se jiffunzjonaw bħala partijiet terzi newtrali li jgħaqqdu lill-individwi u lill-kumpaniji mal-utenti tad-data. Filwaqt li jistgħu jitolbu ħlas biex jiffaċilitaw il-kondiviżjoni tad-data bejn il-partijiet, huma ma jistgħux jużaw direttament id-data li huma intermedji għall-profitt finanzjarju (eż. billi jbigħuha lil kumpanija oħra jew jużawha biex jiżviluppaw il-prodott tagħhom stess abbażi ta’ din id-data). L-intermedjarji tad-data se jkollhom jikkonformaw ma’ rekwiżiti stretti biex jiżguraw din in-newtralità u jevitaw kunflitti ta’ interess. Fil-prattika, dan ifisser li jrid ikun hemm separazzjoni strutturali bejn is-servizz ta’ intermedjazzjoni tad-data u kwalunkwe servizz ieħor ipprovdut (jiġifieri jridu jkunu separati legalment). Barra minn hekk, it-termini kummerċjali (inkluż l-ipprezzar) għall-forniment ta’ servizzi ta’ intermedjazzjoni jenħtieġ li ma jkunux dipendenti fuq jekk detentur potenzjali tad-data jew utent tad-data jkunx qed juża servizzi oħra. Kwalunkwe data u metadata miksuba tista’ tintuża biss biex ittejjeb is-servizz ta’ intermedjazzjoni tad-data.

Kemm organizzazzjonijiet awtonomi li jipprovdu servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data biss kif ukoll kumpaniji li joffru servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data flimkien ma’ servizzi oħra jistgħu jiffunzjonaw bħala intermedjarji fdati. F’dan l-aħħar każ, l-attività ta’ intermedjazzjoni tad-data trid tkun strettament separata, kemm legalment kif ukoll ekonomikament, minn servizzi oħra tad-data.

Skont id-DGA, l-intermedjarji tad-data se jkunu meħtieġa jinnotifikaw lill-awtorità kompetenti bl-intenzjoni tagħhom li jipprovdu tali servizzi. l-awtorità kompetenti se tiżgura li l-proċedura ta’ notifika ma tkunx diskriminatorja u ma tfixkilx il-kompetizzjoni u se tikkonferma li l-fornitur tas-servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data jkun issottometta n-notifika li jkun fiha l-informazzjoni kollha meħtieġa.

Malli jirċievi tali konferma, l-intermedjarju tad-data jista’ legalment jibda jopera u juża t-tikketta “fornitur ta’ servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data rikonoxxut fl-Unjoni” fil-komunikazzjoni bil-miktub u mitkellma tiegħu, kif ukoll il- logo komuni. Dawk l-awtoritajiet se jimmonitorjaw ukoll il-konformità mar-rekwiżiti tal-intermedjazzjoni tad-data u l-Kummissjoni żżomm reġistru ċentrali ta’ intermedjarji tad-data rikonoxxuti.

Altruwiżmu mil-lat ta’ data

X’inhuma l-għanijiet ewlenin?

l-altruwiżmu mil-lat ta’ data huwa dwar l-individwi u l-kumpaniji li jagħtu l-kunsens jew il-permess tagħhom biex jagħmlu disponibbli d-data li jiġġeneraw — b’mod volontarju u mingħajr premju — biex tintuża għal objettivi ta’ interess ġenerali. Tali data għandha potenzjal enormi biex tavvanza r-riċerka u tiżviluppa prodotti u servizzi aħjar, inkluż fl-oqsma tas-saħħa, l-ambjent u l-mobbiltà.

Ir-riċerka tindika li filwaqt li fil-prinċipju hemm rieda li wieħed jinvolvi ruħu fl-altruwiżmu mil-lat ta’ data, fil-prattika dan huwa mxekkel minn nuqqas ta’ għodod għall-kondiviżjoni tad-data. Bħala tali, l-għan tal-Att dwar il-Governanza tad-Data huwa li joħloq għodod affidabbli li jippermettu li d-data tiġi kondiviża b’mod faċli għall-benefiċċju tas-soċjetà. Se toħloq il-kundizzjonijiet it-tajba biex tiżgura lill-individwi u lill-kumpaniji li meta jikkondividu d-data tagħhom, din tiġi ttrattata minn organizzazzjonijiet fdati bbażati fuq il-valuri u l-prinċipji tal-UE. Dan se jippermetti l-ħolqien ta’ ġabriet ta’ data ta’ daqs suffiċjenti biex jippermettu l-analitika tad-data u t-tagħlim awtomatiku, inkluż bejn il-fruntieri.

Kif jaħdem fil-prattika?

l-entitajiet li jagħmlu disponibbli data rilevanti bbażata fuq l-altruwiżmu mil-lat ta’ data se jkunu jistgħu jirreġistraw bħala “organizzazzjonijiet tal-altruwiżmu mil-lat ta’ data rikonoxxuti fl-Unjoni”. Dawn l-entitajiet irid ikollhom natura mingħajr skop ta’ qligħ u jissodisfaw ir-rekwiżiti ta’ trasparenza kif ukoll joffru salvagwardji speċifiċi biex jipproteġu d-drittijiet u l-interessi taċ-ċittadini u l-kumpaniji li jikkondividu d-data tagħhom. Barra minn hekk, iridu jikkonformaw mal-ġabra tar-regoli (mhux aktar tard minn 18-il xahar wara li jidħol fis-seħħ), li se jistabbilixxi rekwiżiti ta’ informazzjoni, rekwiżiti tekniċi u ta’ sigurtà, pjanijiet direzzjonali ta’ komunikazzjoni u rakkomandazzjonijiet dwar l-istandards tal-interoperabbiltà. Il-ġabra tar-regoli se tiġi żviluppata mill-Kummissjoni, f’kooperazzjoni mill-qrib mal-organizzazzjonijiet tal-altruwiżmu mil-lat ta’ data u partijiet ikkonċernati rilevanti oħra.

l-entitajiet se jkunu jistgħu jużaw il- logo komuni mfassal għal dan l-għan u jistgħu jagħżlu li jiġu inklużi fir-reġistru pubbliku tal-organizzazzjonijiet tal-altruwiżmu tad-data. Ġie stabbilit reġistru fil-livell tal-UE ta’ organizzazzjonijiet rikonoxxuti tal-altruwiżmu mil-lat ta’ data mill-Kummissjoni, għal finijiet ta’ informazzjoni.  

Formola ta’ kunsens komuni Ewropea għall-altruwiżmu mil-lat ta’ data se tippermetti l-ġbir ta’ data madwar l-Istati Membri f’format uniformi, filwaqt li tiżgura li dawk li jikkondividu d-data tagħhom ikunu jistgħu jagħtu u jirtiraw il-kunsens tagħhom faċilment. Dan se jagħti wkoll ċertezza legali lir-riċerkaturi u lill-kumpaniji li jixtiequ jużaw data bbażata fuq l-altruwiżmu. Din se tkun forma modulari, li tista’ titfassal għall-ħtiġijiet ta’ setturi u skopijiet speċifiċi.

Bord Ewropew għall-Innovazzjoni fil-qasam tad-Data

X’inhuma l-għanijiet ewlenin?

Kif previst fid-DGA, il-Kummissjoni stabbiliet il- Bord Ewropew għall-Innovazzjoni fil-qasam tad-Data (EDIB) biex tiffaċilita l-kondiviżjoni tal-aħjar prattiki, b’mod partikolari dwar l-intermedjazzjoni tad-data, l-altruwiżmu mil-lat ta’ data u l-użu ta’ data pubblika li ma tistax issir disponibbli bħala data miftuħa, kif ukoll dwar il-prijoritizzazzjoni tal-istandards tal-interoperabbiltà transsettorjali.

Kif jaħdem fil-prattika?

l-EDIB jinkludi rappreżentanti mill-entitajiet li ġejjin:

• Awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri għall-intermedjazzjoni tad-data
• Awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri għall-altruwiżmu mil-lat ta’ data
• il-Bord Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data
• il-Kontrollur Ewropew għall-Protezzjoni tad-Data
• l-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għaċ-Ċibersigurtà (ENISA)
• il-Kummissjoni Ewropea
• ir-Rappreżentant/rappreżentant tal-UE għall-SMEs maħtur min-netwerk tar-rappreżentanti tal-SMEs
• rappreżentanti oħra ta’ korpi rilevanti magħżula mill-Kummissjoni permezz ta’ sejħa għal esperti.

Il-lista tal-membri tal-EDIB hija disponibbli hawn:  Reġistru tal-gruppi ta’ esperti tal-Kummissjoni u entitajiet simili oħra (europa.eu).

l-EDIB se jkollu s-setgħa li jipproponi linji gwida għall-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data, pereżempju dwar il-protezzjoni adegwata għat-trasferimenti tad-data barra mill-Unjoni.

Flussi ta’ data internazzjonali

X’inhuma l-għanijiet ewlenin?

l-istrateġija Ewropea għad-data ta’ Frar 2020 irrikonoxxiet l-importanza li jkun hemm approċċ miftuħ iżda assertiv lejn il-flussi internazzjonali tad-data.

It-trasferimenti internazzjonali tad-data jistgħu jisfruttaw il-potenzjal soċjoekonomiku sinifikanti tal-ammont kbir ta’ data ġġenerata fl-UE, u b’hekk iżidu l-kompetittività internazzjonali tal-Unjoni fix-xena globali, filwaqt li jikkontribwixxu għat-tkabbir ekonomiku, li huwa kruċjali speċjalment fl-era ta’ rkupru ta’ wara l-COVID.

Filwaqt li d-DGA għandu rwol ewlieni fit-tisħiħ tal-awtonomija strateġika miftuħa tal-Unjoni Ewropea, huwa jikkontribwixxi wkoll għall-ħolqien ta’ fiduċja u fiduċja fil-flussi internazzjonali tad-data.

Kif jaħdem fil-prattika?

Filwaqt li l-GDPR stabbilixxa s-salvagwardji kollha meħtieġa fil-kuntest tad-data personali, huwa bis-saħħa tad-DGA li jeżistu salvagwardji simili għal talbiet għal aċċess minn gvernijiet ta’ pajjiżi terzi fil-kuntest ta’ data mhux personali.

Dawn is-salvagwardji jikkonċernaw ix-xenarji u d-dispożizzjonijiet kollha stabbiliti mid-DGA, jiġifieri għad-data tas-settur pubbliku, is-servizzi ta’ intermedjazzjoni tad-data u l-kostellazzjonijiet tal-altruwiżmu mil-lat ta’ data. l-utent mill-ġdid fil-pajjiż terz se jkollu jiżgura l-istess livell ta’ protezzjoni fir-rigward tad-data inkwistjoni bħal-livell ta’ protezzjoni żgurat fil-liġi tal-UE, kif ukoll jaċċetta l-ġurisdizzjoni rispettiva tal-UE.  

Jekk jitqies meħtieġ, il-Kummissjoni tista’ tadotta deċiżjonijiet addizzjonali ta’ adegwatezza għat-trasferiment ta’ data pubblika protetta għall-użu mill-ġdid fir-rigward ta’ talba għal aċċess fir-rigward ta’ data mhux personali minn pajjiż terz. Dawn id-deċiżjonijiet ta’ adegwatezza se jkunu simili għad-deċiżjonijiet ta’ adegwatezza relatati mat-trasferiment ta’ data personali skont il-GDPR.

Barra minn hekk, id-DGA jagħti s-setgħa lill-Kummissjoni biex tagħmel mudelli ta’ klawżoli kuntrattwali disponibbli għall-korpi tas-settur pubbliku u għall-utenti mill-ġdid għal xenarji fejn id-data tas-settur pubbliku tkun involuta fi trasferimenti ta’ data ma’ pajjiżi terzi.