Rząd zmienił wymiar i zasady udzielania urlopu rodzicielskiego, ale zapomniał dostosować na czas reguł wnioskowania o taką opiekę. W rezultacie brakuje przepisów, które określają treść wniosków i zakres dołączanych do nich dokumentów. Projekt rozporządzenia w tej sprawie trafił dopiero do konsultacji.
- Wskazujemy, jakie informacje będzie musiał zawierać np. wniosek o urlop rodzicielski
- Tłumaczymy, jakie dokumenty trzeba do dołączyć do wniosku
- Wyjaśniamy nowe zasady korzystania z uprawnień rodzicielskich, które wymusiły zmianę wnioskowania o urlopy na dziecko
- Więcej takich informacji znajdziesz na stronie głównej Onet.pl
26 kwietnia 2023 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która m.in. wydłużyła urlop rodzicielski o dodatkowe dziewięć tygodni i skróciła okres, w którym można wykorzystać urlop ojcowski. Tego dnia — według Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej — moc obowiązującą straciło dotychczasowe rozporządzenie w sprawie wniosków o udzielanie urlopów na dzieci. Problem w tym, że nie przyjęto na czas nowego rozporządzenia, które określiłoby treść wniosków składanych na nowych zasadach, po zmianach w Kodeksie pracy.
Nowe wnioski dopiero w konsultacjach
Projekt tych przepisów jest gotowy, ale nie weszły one jeszcze w życie. Na razie trwają konsultacje społeczne, choć nowelizacja obowiązuje już 13 dni. W rezultacie nowe najczęściej korzystne rozwiązania dla rodziców już obowiązują, ale brakuje jednoznacznych zasad wnioskowania o nie.
Business Insider skierował już pytania do MRiPS o to, czy osoby, które np. ubiegają się teraz o urlop rodzicielski, mają skorzystać ze wzorów wniosków opracowanych na podstawie dotychczasowego rozporządzenia, które już nie obowiązuje (wszystko na to wskazuje).
Pracodawcy krytycznie oceniają sposób wdrożenia omawianych zmian.
Czytaj także w BUSINESS INSIDER
— Taka sytuacja nie powinna się wydarzyć. Przepisy wykonawcze powinny być przygotowane wcześniej i wchodzić w życie wraz ze zmianami ustawowymi — wskazuje Wioletta Żukowska-Czaplicka, ekspert ds. społeczno-gospodarczych Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Zmieniona treść wniosków o urlopy
Nowe rozporządzenie określi treść wniosków m.in. o:
- część urlopu macierzyńskiego (po 14 tygodniach urlopu matka może zrezygnować z jego pozostałej części na rzecz np. ojca);
- urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego lub jego część (przy adopcji);
- urlop rodzicielski lub jego część;
- urlop ojcowski lub jego część.
Przepisy te określają też zasady wnioskowania o łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy oraz o obniżenie wymiaru etatu pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego. Nowe regulacje wskazują także dokumenty, jakie trzeba będzie załączyć do danego wniosku. Dla przykładu wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego lub jego części powinien zawierać:
- imię i nazwisko pracownika;
- wskazanie okresu dotychczas wykorzystanego urlopu rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego;
- określenie liczby wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego lub liczby wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego;
- wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop rodzicielski lub jego część.
Do wniosku należy dołączyć:
- odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie (albo kopie tych dokumentów)
- oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców dziecka przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego.
Czytaj też: Mały ZUS już nie taki mały. Od stycznia podwyżka składek
Dostosowanie do nowych reguł w Kodeksie pracy
W praktyce projektowane rozporządzenie powiela w większości dotychczas obowiązujące przepisy (rozporządzenie z 8 grudnia 2015 r., które przestało obowiązywać 26 kwietnia 2023 r.). Jest ono jednak dostosowane do zmian w zasadach korzystania z uprawnień rodzicielskich wprowadzonych nowelizacją Kodeksu pracy, która weszła w życie 26 kwietnia. Dla przykładu we wniosku o urlop rodzicielski nie trzeba będzie precyzować, że chodzi o udzielenie opieki w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystanej już części takiego urlopu. Nowelizacja Kodeksu pracy zniosła bowiem wymóg, zgodnie z którym część rodzicielskiego trzeba było wykorzystać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (tylko 16 tygodni z pełnego wymiaru można było wykorzystać elastycznie, w późniejszym terminie).
— Warto rozważyć, czy do rozporządzenia nie powinny być dołączone wzory wniosków o dany urlop. Ułatwiłoby to działalność działów kadrowych. Po nowelizacji Kodeksu pracy muszą przyjmować i archiwizować wiele nowych wniosków, związanych z ubieganiem się dodatkowe, wprowadzone nowelizacją, uprawnienia pracownicze. Brakuje też wzoru wniosku o udzielenie np. urlopu opiekuńczego — wskazuje Wioletta Żukowska-Czaplicka.
Czytaj też: Leasing samochodu. Jakie wydatki zaliczysz do kosztów? Co z ratami, ubezpieczeniem i wykupem?
Urlopy po zmianach
Wspomniana nowelizacja Kodeksu pracy zmodyfikowała istotnie przepisy o uprawnieniach rodzicielskich, w tym w szczególności o urlopie rodzicielskim i ojcowskim. Ten pierwszy wynosi obecnie:
- 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka
- 43 tygodnie w przypadku urodzenia bliźniaków lub większej liczby dzieci.
Dziewięć tygodni z tego wymiaru będzie zarezerwowane dla każdego z rodziców, co w praktyce oznacza, że np. matka dziecka będzie mogła skorzystać maksymalnie z 32 tygodni rodzicielskiego, a pozostałe dziewięć tygodni będzie zarezerwowane dla ojca. Jeśli ten ostatni ich nie wykorzysta, to przepadną (nie "przejdą" na matkę dziecka).
Zgodnie z nowymi przepisami omawiany urlop będzie można wykorzystywać jednorazowo albo w maksymalnie pięciu częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy sześć lat. Udziela się go na wniosek składany do pracodawcy, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem takiej płatnej opieki.
Zmiany w zakresie urlopu ojcowskiego dotyczą okresu, w którym można skorzystać z takiej opieki nad dzieckiem. Mężczyzna ma do tego prawo do końca pierwszego roku życia dziecka. Przed zmianą przepisów urlop ten można było wybrać do momentu, gdy dziecko skończy dwa lata.