Cała prawda o emerytach mundurowych. Oto ich świadczenia

Szczegóły dotyczące emerytur są skomplikowane. Zasady są inne dla osób pracujących w służbach przed 1999 r., a inne dla tych, którzy zaciągnęli się po 2012 r. Jeśli zaczęli pomiędzy tymi dwiema datami, to też przepisy są nieco inne.

Zobacz także: Kelner, strażak, informatyk, sędzia... Sprawdziliśmy, jak długo musisz zbierać na mieszkanie

W szczegółach opisuje je specjalna ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej.

Chodzi więc o wszystkie służby podlegające Ministerstwu Spraw Wewnętrznych. Nie ma tu więc na przykład Służby Więziennej, która od lat znajduje się w gestii resortu sprawiedliwości, ani żołnierzy, którzy podlegają pod Ministerstwo Obrony Narodowej.

Zobacz także: Wojskowe emerytury – ile wynoszą i jakie są zasady ich przyznawania?

Emerytury mundurowe. Po ilu latach?

Kiedy przedstawiciele służb mogą iść na emeryturę? To zależy, kiedy zaczęli swoją karierę. Ci przyjęci przed 1999 r. po 15 latach otrzymują 40 proc. ostatniej pensji (liczonej wraz z nagrodami i innymi składnikami wynagrodzenia). Każdy kolejny rok pracy to dla nich dodatkowe 2,6 proc. 20 lat stażu to zatem 53 proc., a 25 lat — 66 proc. wynagrodzenia. Do tego dochodzą inne dodatki, np. za służbę w wyjątkowo trudnych warunkach.

Dla tych, którzy zaciągnęli się do służby między 1999 a 2012 r., zasady są podobne, ale w związku z reformą systemu emerytalnego w 1999 r. mają oni jeszcze równocześnie prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jako członkowie OFE).

"Przyznanie funkcjonariuszowi emerytury na tej podstawie możliwe jest pod warunkiem osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego, wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn" — tłumaczy MSWiA.

Z kolei funkcjonariusze rozpoczynający służbę po 2012 r. muszą pracować przynajmniej 25 lat, by liczyć na emeryturę. Przy takim stażu wynosi ona 60 proc. ostatniej pensji i wzrasta o 3 pkt proc. wraz z każdym kolejnym przepracowanym rokiem.

Emeryt mundurowy? W 90 proc. przypadków to mężczyzna

MSWiA na początku lipca, w odpowiedzi na interpelację posłanki PiS Anny Gembickiej, ujawniło dane dotyczące emerytur funkcjonariuszy służb. Co z nich wynika? Przede wszystkim to, że dominują w tym gronie mężczyźni.

W 2023 r. ZER MSWiA wypłacił świadczenia ponad 173 tys. osobom, z czego ponad 150 tys. stanowili mężczyźni. Tu proporcje pod względem płci nie zmieniają się od lat i wynoszą ok. 90 do 10 proc.

Rok	Liczba emerytów	Liczba emerytek	Łącznie
2015	134 529	14 739	149 268
2016	135 065	14 709	149 774
2017	139 583	16 155	155 738
2018	140 928	16 272	157 200
2019	142 273	16 577	158 850
2020	144 616	17 126	161 742
2021	145 946	17 655	163 601
2022	147 064	18 179	165 243
2023	153 844	19 356	173 200

"Przedstawiając powyższe, należy jednocześnie wyjaśnić, że za lata 2000-2014 ZER MSWiA nie prowadził statystyk z uwzględnieniem podziału na kobiety i mężczyzn" — informuje wiceminister Wiesław Szczepański w odpowiedzi na interpelację.

Z przedstawionych przez niego danych wynika również, że zazwyczaj co roku na emeryturę przechodzi 1-2 tys. funkcjonariuszy. Z wyjątkiem 2017 i 2023 r. Wówczas jednorazowo pracę kończyło odpowiednio 4,5 oraz prawie 7 tys. przedstawicieli służb.

Zobacz także: Masowe odejścia na emeryturę w Policji. "To może spowodować chaos"

Koniec pracy przed "50"

Jak długo pracują funkcjonariusze, zanim zdecydują się na przejście na emeryturę? To również widać w danych, które nie zmieniają się zbyt gwałtownie od wielu lat.

Od 2010 r. na emeryturę przechodzi się średnio po 23-24 latach służby. To oznacza, że świadczenia zaczynają pobierać zazwyczaj mężczyźni grubo przed "50". W 2023 r. taki statystyczny nowy emeryt miał 47 lat. W poprzednich latach zdarzało się nawet i 46 lat.

Lata	Przeciętny wiek	Przeciętna długość służby
2010	46	23
2011	46	23
2012	46	23
2013	46	23
2014	46	23
2015	46	23
2016	48	25
2017	49	24
2018	47	24
2019	47	24
2020	49	24
2021	49	23
2022	48	23
2023	47	23

Warto podkreślić, że przepisy nie zabraniają emerytom mundurowym dorabiania. Często można ich spotkać jako pracowników agencji ochrony czy firm przewozowych. Niektórzy dorabiają jako eksperci ds. bezpieczeństwa. Co istotne, prawo przewiduje limity takiego dodatkowego zarobku, które wynoszą 70 proc. średniej krajowej.

Jeśli emeryt przekroczy ten próg, to jego świadczenie zostanie zmniejszone o kwotę przekroczenia. W przypadku, gdy emeryt przekroczy 130 proc. średniej krajowej, to jego świadczenie zostanie obcięte o 25 proc.

Emerytury wyższe niż w ZUS

Ile w takim razie mogą dostać mundurowi emeryci? Z danych MSWiA wynika, że świadczenia są tutaj znacznie wyższe niż w powszechnym systemie emerytalnym. Co więcej, wypracowywane są w znacznie krótszym czasie, bo średnio w 23 lata, a nie — jak w ZUS — w 35 lub nawet 40 lat.

Widać to po średniej emeryturze. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2023 r. przeciętna wysokość świadczenia wynosiła niespełna 3,5 tys. zł.

W mundurówce taka średnia była już 10 lat temu. Według danych MSWiA w 2014 r. wynosiła ona ponad 3,4 tys. zł.

Lata	Przeciętna kwota emerytury (stan na grudzień)
2000	1 637,79 zł
2001	1 870,04 zł
2002	1 898,15 zł
2003	1 992,03 zł
2004	2 052,60 zł
2005	2 082,91 zł
2006	2 253,70 zł
2007	2 314,90 zł
2008	2 517,63 zł
2009	2 739,55 zł
2010	2 851,97 zł
2011	3 010,48 zł
2012	3 149,09 zł
2013	3 343,89 zł
2014	3 445,93 zł
2015	3 518,27 zł
2016	3 570,27 zł
2017	3 362,01 zł
2018	3 540,07 zł
2019	3 711,60 zł
2020	3 931,56 zł
2021	4 209,61 zł
2022	4 654,86 zł
2023	5 542,26 zł

Dziś przeciętny emeryt mundurowy otrzymuje ponad 5,5 tys. zł. To o blisko 60 proc. więcej niż w powszechnym systemie emerytalnym. Skok widać szczególnie w 2023 r., gdy przeciętna emerytura wzrosła o blisko 1 tys. zł miesięcznie.

Rocznie ZER MSWiA wypłaca mundurowym emerytom łącznie ponad 14 mld zł (w tym są również koszty "13" i "14"). W poprzednich latach łączna kwota oscylowała wokół 10-12 mld zł.