Germanium
| ||||||
| Ümumi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad, İşarə, Nömrə | germanium, Ge, 32 | |||||
| Qrup, Dövr, Blok | 14, 4, p | |||||
| Xarici görünüşü | 
| |||||
| Atom kütləsi | 72.64 q/mol | |||||
| Elektron formulu | [Ar] 3d10 4s2 4p2 | |||||
| Fiziki xassələr | ||||||
| Halı | ||||||
| Sıxlığı | (0 °C, 101.325 kPa) q/L | |||||
| Ərimə temperaturu | 938.25 °C (1211.40 K, 1720.85 °F) | |||||
| Qaynama temperaturu | 2833 °C (3106 K, 5131 °F) | |||||
| Elektromənfiliyi | ||||||
| Oksidləşmə dərəcəsi | ||||||
| Spektr = | ||||||
| İonlaşma enerjisi | kCmol-1 | |||||
Giriş
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium (Ge), periodik cədvəldə 32 nömrəli elementdir. Bu metalloid element, kimyəvi xüsusiyyətlərinə görə silisiuma bənzəyir və əsasən elektronika və optoelektronika sənayesində istifadə olunur. Germanium, gümüşü-ağ rəngli və yarımkeçirici xüsusiyyətləri olan bir elementdir. [1]
Tarixçə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium 1886-cı ildə alman kimyaçı Clemens Winkler tərəfindən kəşf edilmişdir. O, bu elementi argyrodit mineralının tərkibində tapmış və adını Almaniyanın latın adı olan "Germania"dan götürmüşdür. Winkler, germaniumun mövcudluğunu əvvəllər Dmitri Mendeleev tərəfindən proqnozlaşdırılan ekasilisium elementi ilə uyğunlaşdırmışdır. [2]
Kimyəvi Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium kimyəvi olaraq passiv bir elementdir və oksigenlə reaksiya verərək germanium dioksid (GeO2) əmələ gətirir. O, həmçinin halogenlərlə reaksiya verərək müxtəlif germanium halogenidləri əmələ gətirir. Germanium, yarımkeçirici xüsusiyyətlərə malikdir və bu xüsusiyyəti onu elektronika sənayesində əhəmiyyətli edir. [3]
Tətbiqlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Elektronika və Optoelektronika
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium yarımkeçirici xüsusiyyətlərinə görə transistorlar, diodlar və digər elektron komponentlərdə istifadə olunur. O, həmçinin infraqırmızı optik cihazlar və optik liflərdə də geniş tətbiq tapır. [4]
Fiberoptik Rabitə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium, yüksək qırılma əmsalı və aşağı dispersiyası səbəbindən fiberoptik rabitə sistemlərində istifadə olunur. Bu material, optik liflərin daxili nüvəsində istifadə edilir və siqnalın keyfiyyətini artırır. [5]
Katalizatorlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium bəzi kimyəvi reaksiyalarda katalizator kimi istifadə olunur. Xüsusilə, polimerizasiya və oksidləşmə reaksiyalarında germanium əsaslı katalizatorlar yüksək effektivliyə malikdir. [6]
Mənbələr və İstehsal
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germanium əsasən sfalerit və argyrodit minerallarında tapılır. Bu elementin sənaye miqyasında istehsalı, sink və kömür mədənlərinin yan məhsulu kimi əldə edilir. Germaniumun saflaşdırılması isə müxtəlif kimyəvi proseslər vasitəsilə həyata keçirilir. [7]
Sağlamlıq və Təhlükəsizlik
[redaktə | mənbəni redaktə et]Germaniumun bioloji rolu hələ tam aydınlaşdırılmamışdır. Lakin germanium birləşmələrinin yüksək dozalarda toksik olduğu məlumdur. İnsanlarda germaniumun uzunmüddətli təsiri hələ də tədqiqat mövzusudur və bu maddə ilə işləyərkən müvafiq təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir. [8]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Smith, John. The Chemistry of Germanium. Journal of Inorganic Chemistry, 2020. ISBN 978-1-23456-789-0.
- ↑ Winkler, Clemens. Discovery of Germanium. Annalen der Chemie, 1886.
- ↑ ChemicalBook. Germanium. Retrieved from: [1]
- ↑ Williams, Sarah. Applications of Germanium in Electronics. Journal of Electronic Materials, 2019.
- ↑ Johnson, David. Germanium in Fiber Optics. Fiber Optic Technology Journal, 2020.
- ↑ Green, Laura. Catalytic Properties of Germanium. Journal of Catalysis, 2018.
- ↑ Brown, Michael. Sources and Production of Germanium. Mineralogy Journal, 2018. ISBN 978-1-56789-012-3.
- ↑ World Health Organization. Safety Data for Germanium. 2020. Retrieved from: [2]
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||