Geraadpleegde expert: 
‘Mag ik een havercappu?’ Nog geen tien jaar geleden werd je raar aangekeken als je deze bestelling plaatste op het terras. Tegenwoordig is het de normaalste zaak van de wereld. Althans, dat vinden ze in elk geval binnen de ring van Amsterdam. Want vooral in de randstad ontkom je niet meer aan de haverkoorts. Steeds meer mensen laten koemelk links liggen in ruil voor dit plantaardige alternatief. Maar is dit wel zo'n goed idee?
Wat is havermelk?
‘Havermelk bestaat in de basis alleen uit haver en water', vertelt voedingsexpert Lilou van Lieshout. 'Die twee ingrediënten worden in de blender gestopt en gefilterd.’ Het witte, melkachtige drankje dat overblijft is havermelk. ‘Vaak wordt daar nog wel suiker, zout en olie aan toegevoegd, of wordt de drank verrijkt met calcium of vitaminen’, vervolgt Van Lieshout. Maar in principe is havermelk dus eigenlijk gewoon haverwater. Officieel mag het drankje daarom sinds 2021 ook geen melk meer heten. Fabrikanten kiezen daarom doorgaans voor de term haverdrink.
Hoe gezond is havermelk?
Oké, melk of water – wat maakt het uit, maar hoe zit het met al die gezondheidsvoordelen? Om direct maar even met de deur in huis te vallen: ‘Havermelk staat bij ons niet in de schijf van vijf’, zegt Van Lieshout. Dat komt vooral door de manier waarop mensen havermelk gebruiken: namelijk als zuivelvervanger. Daarvoor zitten er te weinig eiwitten in haverdrink, zegt de voedingsexpert. Daarnaast heeft zuivel een aantal gezondheidsvoordelen waarvan het niet duidelijk is of plantaardige alternatieven die ook hebben. Zo verkleinen melkproducten de kans op chronische ziekten en verlagen ze de kans op darmkanker.
Hoe ongezond is havermelk?
Oké, laten we de vraag anders stellen. Is er dan helemaal niks positiefs te melden over havermelk? Zo erg is het volgens Van Lieshout ook weer niet. ‘Haver is gezond en water is ook gezond. Als je de ongezoete variant drinkt raden we een glas havermelk dus zeker niet af.’ Echte nadelen van een glaasje havermelk op z'n tijd zijn er dus niet. Mocht je het toch drinken als vervanger van je dagelijkse glaasje van de koe, zorg dan wel dat je de verrijkte variant drinkt, en dat je de eiwitten die je misloopt nog op een andere manier binnenkrijgt.
Ook kun je volgens Van Lieshout beter een bordje havermout eten dan een glas havermelk drinken. Dat heeft er vooral mee te maken dat havermelk flink verdund is en er vaak ook nog wat stoffen toegevoegd zijn. Zo heeft een glas havermelk bijvoorbeeld ruim vier keer minder eiwitten, maar wel een stuk meer zout. Aan gezoete havermelk is daarnaast ook nog eens ongeveer een suikerklontje per glas toegevoegd.
Wie doe je er dan wel een plezier mee?
Het antwoord op die vraag is volgens Van Lieshout simpel: het milieu smult wel van havermelk. In plaats van dat we eerst water, land en grondstoffen gebruiken om koeien te voeden, die zelf ook weer water, land en grondstoffen gebruiken, slaan we bij havermelk een behoorlijke stap over. Door de koeien de laan uit te sturen valt er een grote milieuwinst te behalen. Dat zagen ook onderzoekers aan de universiteit van Oxford. Zij berekenden in 2018 dat bij de productie van koemelk gemiddeld drie keer zoveel CO2 wordt uitgestoten als bij plantaardige varianten.
En nu?
Of je de volgende keer voor de haver- of de koecappu moet gaan, hangt dus vooral af van wat je ermee wilt bereiken. Voor je gezondheid kun je misschien toch het best voor de ouderwetse koemelk gaan. Voor het milieu (en je Instagram) ga je beter voor de plantaardige variant. Vind je de havermelk gewoon eigenlijk veel lekkerder? Da’s ook geen probleem, maar probeer tussendoor dan wel nog ergens anders wat eiwitten bij te snoepen.
Volg je Women's Health al op Facebook, Instagram en TikTok?
Lilou heeft een passie voor duurzame en gezonde voeding en wil mensen inspireren en motiveren om gezonder en duurzamere eetkeuzes te maken. Ze studeerde Voeding en Gezondheidswetenschappen in Wageningen. Vanaf 2014 zet ze zich in om wetenschappelijke kennis van gezond, duurzaam en veilig eten naar de praktijk te brengen. Eerst bij het International Life Sciences Institute Europe (ILSI Europe) en Greendish, en nu bij het Voedingscentrum.
