Kluczową postacią w tej opowieści jest Edgar Kobos, 25-letni współpracownik Wawrzyka. Trudno dokładnie ustalić, jak bliskie są ich relacje. Wiadomo jedynie, że Kobos pochodzi ze Świętokrzyskiego — skąd Wawrzyk jest posłem — i od nastania rządów PiS wiedzie mu się nadzwyczaj dobrze. Związane z nim prawicowe organizacje są dotowane milionami złotych przez rząd. Poza tym Kobos został przez MSZ wybrany na młodzieżowego delegata RP do Organizacji Narodów Zjednoczonych. A relacje z ONZ obok polityki wizowej były jednym z zadań Wawrzyka w MSZ.

Jesienią ub.r. do polskich placówek w Indiach — ten kraj wyprzedza właśnie Chiny jako najludniejsze państwo świata — zaczynają przychodzić "listy Wawrzyka". Polska ma tam dwie placówki konsularne wydające wizy: wydział konsularny w ambasadzie RP w New Delhi oraz konsulat generalny w Mumbaju.

• Polecamy: Afera w MSZ. Trop wiedzie do indyjskiej korporacji

Onet zna korespondencję dyplomatyczną oraz dokumenty wewnętrzne MSZ dotyczące kilku grup Hindusów, którzy znaleźli się na listach wysłanych przez MSZ do placówek w Mumbaju i New Delhi. Wynika z niej, że to szef Departamentu Konsularnego w MSZ Marcin Jakubowski — człowiek Wawrzyka — wysłał swej zastępczyni Beacie Brzywczy listę Hindusów, którzy w tempie ekspresowym powinni dostać wizy. Stało się to w połowie listopada 2022 r.

Z korespondencji wynika, że lista pochodzi wprost od Wawrzyka. Można to wywnioskować z tego, że 18 listopada minionego roku Brzywczy pisze bezpośrednio do wiceministra:

"Szanowny Panie Ministrze, Pan Dyrektor M. Jakubowski przekazał mi poniższą listę — czy moglibyśmy prosić o kontakt do osoby odpowiedzialnej za tę grupę, byśmy mogli ich bezpośrednio skontaktować z właściwymi konsulami?".

Jednym słowem — dyplomatka chce od ministra namiar od człowieka, który przyszedł do niego z tą listą.

Wawrzyk odpowiada dzień później: "Pani Dyrektor, ważna rzecz, to jest ekipa filmowa. Przylot na zdjęcia planują 10 grudnia. Zatem sprawa jest bardzo pilna". I wprost instruuje, z kim urzędnicy konsularni mają się kontaktować: "Przekazuję dane: Edgar Kobos" — pisze, podając numer komórkowy Kobosa.

Kobos nie jest pracownikiem MSZ-u. A zatem ten e-mail to jeden z dowodów, że Wawrzyk osobiście zaangażował się w prywatne przedsięwzięcie.

• PRZECZYTAJ: Witold Jurasz: wielokrotnie informowałem centralę MSZ w sprawie wiz [KOMENTARZ]

Na czym ono polegało? Tak, jak to podkreślał w swym mailu Wawrzyk: Hindusi zostali zaprezentowani przez Kobosa jako ekipa filmowa z Bollywood. W korespondencji dotyczącej ich przyjazdu pojawiły się nawet tytuł filmu, który hinduscy filmowcy chcą nakręcić w Polsce: "Asati".

Piotr Molęcki / East News

Wicepremier, prezes PiS Jarosław Kaczyński i były wiceminister spraw zagranicznych Piotr Wawrzyk w 2021 r.

"Filmowcy Wawrzyka" nigdy nigdzie wcześniej nie wyjeżdżali

Wnioski wizowe zostały podzielone na dwie grupy. Do Delhi trafiły dokumenty 13 osób, zaś do Mumbaju — 36 osób.

Nasze źródło w MSZ potwierdza, że dyplomaci w Mumbaju od początku mieli zastrzeżenia do większości aplikantów wizowych. Większość — 25 osób — nosiła to samo nazwisko "Patel", bardzo popularne w stanie Gudźarat. Wnioski pochodziły z dwóch miast Mehsany oraz Gandhinagaru, gdzie dominuje uboższa i gorzej wykształcona ludność. I żadne z tych miast nie słynie z żadnego przemysłu filmowego.

Dla wielu z ponad 70 mln mieszkańców Gudźaratu emigracja stanowi podstawowy cel w życiu, a interesuje ich przede wszystkim wyjazd do USA lub Wielkiej Brytanii.

Dodatkowy problem był taki, że "filmowcy Wawrzyka" mieli czyste paszporty — nigdy nigdzie wcześniej nie wyjeżdżali. Ale całą ekipę miało uwiarygadniać to, że ci, którzy złożyli wnioski w konsulacie RP w New Delhi, byli rzeczywiście filmowcami. Sprawdziliśmy — to ludzie, których filmografie są w internecie.

• PRZECZYTAJ: Słyszą "Wawrzyk" i uciekają. Ta sprawa budzi w PiS wielki strach

Z tą grupą współpracowała zajmująca się m.in. produkcją filmową polska firma Cool Company, z którą związana jest dziennikarka Odeta Moro, prowadząca Onet Rano. — W listopadzie zeszłego roku trafiła do nas oferta współpracy z firmą Purple Motion Pictures, indyjskim producentem filmów i seriali. Po zapoznaniu się z portfolio poprzednich produkcji filmowych producenta i reżysera uwiarygodniony dokumentacją rejestrową, a także po spotkaniach online, nasze firmy rozpoczęły współpracę — opowiada.

Problemem była grupa z Mumbaju. Według naszych informacji pracownicy mumbajskiego konsulatu pod naciskiem ludzi Wawrzyka ulegli. Przyznali Hindusom z Gudźaratu wizy Schengen, pozwalające na wjazd do większości krajów Unii Europejskiej. Tyle że były to wizy jednokrotnego użytku. Dyplomaci zadeklarowali jednocześnie, że po powrocie grupy z Polski pomogą filmowcom w uzyskaniu kolejnych wiz.

Z miejsca wybucha jednak awantura. Kobos domaga się wiz wielokrotnego użytku, przekonując, że filmowcy mogą potrzebować kilku wizyt w Polsce w krótkim czasie. Pod naciskiem kierownictwa Departamentu Konsularnego MSZ — podległego Wawrzykowi — konsulat w Mumbaju wydaje więc Hindusom 36 wiz wielokrotnych.

Adam Kumorowicz / PAP

Piotr Wawrzyk.

Aktor nie potrafi wskazać żadnego swego filmu. Choreograf nie umie tańczyć. Producent okazuje się rozwozicielem warzyw

W połowie grudnia ub.r. MSZ wysyła do placówek w Indiach kolejny e-mail. Tym razem zgłoszona zostaje kolejna grupa około stu Hindusów, którzy rzecz jasna mają w Polsce kręcić kolejny film. To "Milton in Malta", romantyczny obraz, który do maltańskiej miłości prowadzi przez Polskę. Mechanizm jest ten sam: część ekipy aplikuje w konsulacie przy ambasadzie RP w New Delhi, ale większość — ponad 80 osób — w Mumbaju.

Tym razem konsulowie nie wytrzymują. Osobiście pojawiają się na rozmowach wizowych, w Ahmedabadzie, stolicy stanu Gudźarat. Przeprowadza je wynajęta przez MSZ firma zewnętrzna VFS Global, która przyjmuje aplikacje wizowe.

Okazuje się, że jeden z aktorów nie potrafi pokazać w sieci żadnego fragmentu swego filmu. Choreograf nie umie tańczyć. Producent filmowy okazuje się rozwozicielem warzyw. Specjalistka od make-upu co prawda pracuje w zawodzie, ale nie pracuje przy filmach, lecz prowadzi punkt piękności na stacji benzynowej, które w Indiach są równocześnie centrami drobnych usług. W dodatku "filmowcy" nie mówią w żadnym języku poza lokalnym narzeczem gudźarackim. I znów: nigdzie wcześniej za granicę nie wyjeżdżali.

Paweł Supernak / PAP

Minister spraw zagranicznych RP Zbigniew Rau (po prawej) i były już wiceminister spraw zagranicznych Piotr Wawrzyk.

Gdy wśród składających wnioski wizowe rozchodzi się informacja, że konsulowie sprawdzają ich związki z produkcją filmową, reszta ekipy ucieka. Ale gdy konsulowie wyjeżdżają do Mumbaju po kilku rozmowach, "filmowcy Wawrzyka" jak gdyby nigdy nic wracają do punktu firmy VFS, by złożyć aplikacje. Wkrótce wpływają one do konsulatu. Decyzja polskich dyplomatów może być tylko jedna — odmowy. I wtedy znów zaczyna się presja ze strony MSZ i Kobosa.

Nasz informator z centrali MSZ mówi, że młody współpracownik Wawrzyka wydzwaniał do Departamentu Konsularnego i pisał do konsulatu w Mumbaju, dopominając się zmiany decyzji.

Jednym z argumentów mających uwiarygodnić "filmowców", miały być zdjęcia paszportów poprzedniej grupy — większości z owych 36 osób, które dostały wielokrotną wizę Schengen. Pieczątki w ich paszportach miały dowodzić, że byli w Polsce i już wyjechali. Analiza dokumentów pokazywała jednak, że jest tam indyjska pieczątka wyjazdowa, pieczątka potwierdzająca wjazd do Europy przez Paryż, a także wyjazd przez Madryt lub Lizbonę — i żadnego śladu powrotu tych ludzi do Indii. Placówka informuje o wszystkim centralę MSZ.

Fot. Sławomir Kamiński / Agencja Wyborcza.pl

Mateusz Morawiecki i Piotr Wawrzyk. Zdjęcie z 2021 r.

Amerykanie ostrzegają o nowym kanale przerzutu. A Wawrzyk walczy o wizy

W tym samym czasie nieformalnymi kanałami polscy dyplomaci dostają od Amerykanów informację o nowym kanale przerzutu imigrantów z Indii przez Europę do USA. Stany Zjednoczone w większości państw zagrożonych nielegalną migracją utrzymują agentów ze specjalnego biura w Departamencie Stanu (to Overseas Criminal Investigators). Ich jedynym zadaniem jest rozpracowywanie kanałów nielegalnej migracji do USA. Ludzie ci na bieżąco współpracują z korpusem dyplomatycznym na całym świecie, w tym z Polakami.

Kluczowe w siatce przerzutu opisanej w tej historii jest to, że każdy mieszkaniec Afryki czy Azji, któremu wydano wizę Schengen wielokrotnego użytku (a więc teoretycznie dobrze sprawdzony i obdarzony zaufaniem przez służby konsularne krajów UE), może na tej wizie wjechać do Meksyku, a stamtąd już dalej przez pustynię, utartym szlakiem przerzutu nielegalnych imigrantów do USA.

Warunek użycia tej trasy jest więc jeden — nielegalni migranci muszą mieć wizę Schengen wielokrotnego wjazdu. Wielokrotnego, a nie jednorazowego, bo tylko w ten sposób wjadą do Meksyku.

Polskim dyplomatom zaczyna się w tym momencie wszystko składać w całość. Proszą nieformalnie Amerykanów o sprawdzenie osób z pierwszej, 36-osobowej grupy, która pod naciskiem ludzi Wawrzyka dostała takie właśnie wielokrotne wizy.

W tym czasie wszyscy "filmowcy" z drugiej grupy składają odwołania od decyzji odmownych. Jednocześnie do konsulatu w Mumbaju w nadzwyczajnym trybie przyjeżdża zastępca dyrektora MSZ-owskiego Biura Prawnego i Zarządzania Zgodnością Paweł Majewski. To wizytacja na polecenie Wawrzyka w celu wywarcia presji na konsulach. W gmachu MSZ na ul. Szucha w Warszawie Majewski nazywany jest "cynglem Wawrzyka".

Jego wizyta niewiele jednak zmienia — konsulowie wszystkie odwołania odrzucają.

• Polecamy: Kontrowersyjny wpis Piotra Wawrzyka. Chodziło o Piotra Szczęsnego

Ale to jeszcze nie koniec historii. Wkrótce po wyjeździe Majewskiego z niezaplanowaną wizytą do konsulatu w Mumbaju przylatuje zespół kontrolerów Biura Kontroli i Audytu MSZ. To złożona z doświadczonych dyplomatów, urzędników i ludzi służb specjalnych komórka, której celem jest tropienie nieprawidłowości w ministerstwie. W tym czasie wszyscy w MSZ wiedzą już, że w Mumbaju dzieją się dziwne rzeczy.

Kontrola jest długa. Troje kontrolerów pracuje najpierw tydzień na miejscu, a następne pięć tygodni w Warszawie. Kontrolowane jest wszystko: finanse placówki, organizacja pracy, gospodarka mieniem, no i oczywiście sprawy konsularne. Prawie 40-dniowa kontrola nie daje żadnych negatywnych rezultatów. Wręcz przeciwnie — raport z kontroli wskazuje na to, że konsulowie działali zgodnie z prawem. Kontrolerzy kwestionują za to wnioski wizowe "filmowców Wawrzyka".

Według naszych informacji Wawrzyk liczył, że będzie inaczej. Negatywna ocena dałaby mu podstawy do zmian personalnych i ponownego otwarcia kanału przerzutowego do USA.

Mateusz Marek / PAP

Piotr Wawrzyk i Andrzej Duda. Zdjęcie z 2021 r.

Do akcji wkracza CBA. Wawrzyk panicznie się wycofuje

Walcząc z konsulatem w Mumbaju, ludzie Wawrzyka wciąż słali do innych ambasad i konsulatów w Azji i Afryce listy z osobami do sprowadzenia do Polski. Każdy email to setki nazwisk. Do wolty dochodzi kilka dni po zakończeniu pracy zespołu Biura Kontroli i Audytu. Według naszych ustaleń stało się tak, bo w kwietniu CBA zainteresowało się Edgarem Kobosem.

• Polecamy: Nagły upadek wiceministra z PiS. Miał przygotować wybory za granicą

Na początku maja wicedyrektorka Departamentu Konsularnego Beata Brzywczy rozsyła do konsulatów pismo, które jest dowodem paniki Wawrzyka:

"Szanowni Państwo Konsulowie, jeżeli do tej nie udało się Państwu wyznaczyć terminów na złożenie wniosków przez niżej wymienione osoby (a także osoby, o których mowa była we wcześniejszych mailach) to proszę już tych terminów nie wyznaczać (…) Pan Minister prosił o przekazanie, by od tej pory nie traktować wysłanych wcześniej za naszym pośrednictwem próśb, jako przez niego zgłaszanych".

Tak się składa, że do tego akurat emaila przypadkiem dołączona jest stara lista ok. 90 osób z kilkunastu krajów świata, które powinny dostać wizy. Mamy tę listę — są tam telefony, a czasem adnotacje o pilnych potrzebach wizowych kandydatów.

Fot. Sławomir Kamiński / Agencja Wyborcza.pl

Jarosław Kaczyński, Mariusz Błaszczak i Piotr Wawrzyk w Sejmie

W tym czasie Amerykanie informują, że 21 z 36 "filmowców Wawrzyka", którzy mieli kręcić w Polsce film, znalazło się w Meksyku. — Wtedy stało się jasne, że otoczenie Wawrzyka korzystając z jego pozycji, chciało stworzyć nowy, bollywoodzki kanał przerzutu Hindusów do USA przez Europę z wykorzystaniem naszych wiz — opowiada w rozmowie z Onetem doświadczony dyplomata, który zna szczegóły sprawy. A wpływowy polityk PiS dodaje: — To przesądziło o dymisji Wawrzyka. Przecież ktoś wziął za to pieniądze, to oczywiste. A ponieważ Wawrzyk jest w kręgu podejrzeń, to trzeba się go było ekspresowo pozbyć i skreślić z list wyborczych.

Stawka za przerzut jednego Hindusa do USA wynosić miała 25-40 tys. dol. Zasady są czyste — przed operacją rodzina płaci zaliczkę, a resztę dopłaca, dopiero kiedy przerzucony zadzwoni z Ameryki. Znaczącą część tej drogi przynajmniej 21 "filmowców Wawrzyka" pokonało legalnie dzięki protekcji wiceministra.

Ze stanowiska MSZ wynika, że Wawrzyk łamał prawo

Piotr Wawrzyk nie odpowiedział na pytania Onetu. Milczy również Edgar Kobos, który nie odbiera telefonu. Kobos nie odpowiedział też na nasze pytania przesłane na e-mail, z którego słał ponaglenia do konsulów. Nie jest już również młodzieżowym reprezentantem Polski w ONZ.

MSZ przysłało nam oświadczenie: "Uprzejmie informujemy, że osoba wymieniona przez Pana w pierwszym pytaniu (Edgar Kobos) nie była i nie jest zatrudniona w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.".

Z odpowiedzi MSZ na nasze pytania wynika także, że ministerstwo uważa, że Wawrzyk łamał prawo: "Przedstawiciele kierownictwa MSZ nie mają uprawnień do polecania konsulom wydania konkretnej decyzji wizowej. Konsul jest organem uprawnionym do podejmowania suwerennej decyzji w sprawach wiz dla cudzoziemców. Minister Spraw Zagranicznych nie ma możliwości uchylenia, czy modyfikacji, decyzji konsula w indywidualnych sprawach wizowych."

Indyjska firma filmowa Purple Motion Pictures umieściła kilka tygodni temu w sieci zapowiedź filmu "Asati". Na zdjęciach widać polskie, zimowe pejzaże. Firma nie odpowiedziała na nasze pytania, kiedy film zostanie skończony i czy wszyscy "filmowcy Wawrzyka" na pewno wrócili do Indii.