Rzecz polega na podjęciu takich działań operacyjnych, ale i księgowych, aby obraz ekonomiczny podmiotu gospodarczego na dzień bilansowy kształtował się lepiej niż w całym okresie, którego dotyczy sprawozdanie finansowe

Sposoby i techniki takich działań upiększających ekonomiczny obraz zawierają się w pojęciu kreatywnej księgowości. Ale w wypadku „window dressing” kluczowe znaczenie ma tymczasowy charakter efektów pokazywania rzeczywistości w jaśniejszych barwach, a przyszłości w bardzo optymistycznym świetle. Po dniu bilansowym dosyć szybko sprawy wracają na wcześniejsze tory.

„Zanieczyszczenie informacją” a inwestowanie

Jaki sens ma takie krótkookresowe ubarwianie rzeczywistości? Odpowiedź tkwi chyba w naszej naturze, ale również w prawach ekonomii. Lubimy postrzegać świat w optymistyczny sposób. Nadaje to naszym działaniom energii, rozwiewa wiele wątpliwości. Doskonale wiedzą o tym sprzedawcy i marketingowcy. Politycy zresztą również, ale nie to stanowi centrum tych rozważań. Nasz dobry nastrój i pozytywne nastawienie nierzadko dominują nad chłodną analizą i naturalną ostrożnością w wielu sytuacjach. Cóż, homo oeconomicus to ciekawa abstrakcyjna figura, jednak na co dzień w praktyce gospodarczej bardzo często posługujemy się emocjami, czasem zdumiewająco mocnymi. Nic dziwnego, przecież ekonomia to nauka społeczna.

Warto podkreślić, że obecnie kreowanie przez zainteresowany podmiot upiększonego ekonomicznego obrazu rzadko polega na zatajaniu informacji lub podawaniu informacji fałszywych. Takie działania podlegają bowiem sankcjom prawa cywilnego, a nawet karnego. W dobie łatwego dostępu do informacji, czy wręcz zalewania nas ich nadmiarem (nazywam to tworzeniem „środowiska zanieczyszczonego informacją”) dużo skuteczniejsze okazuje się wprowadzenie chaosu informacyjnego. Czyli takie zmieszanie niektórych negatywnych informacji z wielką liczbą informacji pozytywnych (od istotnych do naprawdę błahych), aby odbiorca tego przekazu miał poważne problemy z wychwyceniem najważniejszych dla niego kwestii. W obecnym świecie głównie na tym polega osławiona asymetria informacyjna relacji ekonomicznych. Strona słabsza tej relacji (a nierzadko są to całe grupy ludzi) często zdaje się na to, co chce jej przedstawić strona silniejsza. Bywa, że jest to obraz odbiegający znacząco od rzeczywistości. Trudno się tej słabszej stronie przed tym bronić, a jeszcze trudniej osiągnąć własne korzyści. Ale nie jest to niemożliwe.

Czytaj też: „Odradzam hit ostatnich lat, czyli nieruchomości”. Znany analityk radzi, w co inwestować w niepewnych czasach

„Gra na krótko”. Opłaca się iść pod prąd

Rynki finansowe wypracowały szereg mechanizmów i instrumentów nagradzających tych inwestorów, którzy nie poddają się nadmiernie optymistycznym nastrojom większości uczestników rynku (w tym analityków), stawiających na ciągły wzrost gospodarczy, zwyżkę cen akcji i innych instrumentów. Aby osiągnąć zyski z tak krytycznego podejścia do koniunktury gospodarczej i giełdowej należy pójść pod prąd, przeciw rynkowi. Wymaga to nie lada odwagi inwestycyjnej. Przecież nawet zupełnie początkujący adept sztuki inwestowania zna zasadę: „nie walcz z rynkiem, rynek ma zawsze rację”. Tak, rynek ma zawsze rację… oprócz tych krótkich okresów, kiedy jej nie ma. Co więcej, to właśnie w tych momentach u jednych błyskawicznie rozpływają się w nicość wielkie fortuny i równoległe równie szybko rosną nowe fortuny u innych. Działa na wyobraźnię!

Dodatkową trudność sprawia relatywnie niska liczba dostępnych instrumentów do realizowania strategii zarabiania na dekoniunkturze gospodarczej, spadkach cen akcji i indeksów giełdowych. Taką strategię określa się w żargonie giełdowym „grą na krótko”. Zdecydowana większość notowanych na rynkach instrumentów premiuje zyskiem emitenta i nabywcę tego instrumentu w okresach prosperity. Znaczący wyjątek stanowią tu obligacje skarbowe. Ich ceny najbardziej dynamicznie rosną w okresach ochłodzenia koniunktury gospodarczej, spadku inflacji i zmniejszenia apetytu na ryzyko w gronie inwestorów. Ale niemal całą resztę narzędzi do „gry na krótko” stanowią instrumenty pochodne (derywaty) lub oparte na derywatach. A te są dosyć skomplikowane i trudno dostępne dla indywidualnego inwestora.

Zdecydowana większość indywidualnych inwestorów ma dostęp prawie wyłącznie do inwestowania (lub spekulacji) przynoszącego zyski tylko przy dobrej koniunkturze gospodarczej. Nic dziwnego, że są oni wręcz bombardowani – z różnych źródeł – informacjami potwierdzającymi pozytywne tendencje w całej gospodarce lub u poszczególnych podmiotów prowadzących biznes. Nawet jeśli te trendy wynikają wyłącznie z windows dressing lub obowiązkowego optymizmu ekonomicznego.

Czytaj lub oglądaj: „Ostrożne podejście nakazuje przygotować się na czarny scenariusz”. Znany analityk odradza inwestowanie w nieruchomości i odlicza czas do kryzysu

Dlatego niewprawieni uczestnicy raczej nie mają szans na skopiowanie sukcesu inwestycyjnego Michaela Burry’ego, osławionego filmem „Big short”. Wykorzystał on upiększony obraz rzeczywistości rynku nieruchomości wykreowany przez wielkie amerykańskie banki i zarobił fortunę na krachu tego rynku w roku 2008. Natomiast zdecydowanie warto wyszukiwać wszelkich informacji i opinii odbiegających od głównego nurtu, poddawać je logicznej chłodnej analizie. Efektem ma być decyzja, czy teraz to jest ten rzadki moment, gdy większość uczestników rynku się poważnie myli, czy nie. Świadomość występowania zjawiska upiększania witryn oraz obowiązkowego ekonomicznego optymizmu w wielu analizach instytucji finansowych daje nam poważne szanse na sukces inwestycyjny. Nawet bez „gry na krótko”.