Niegodziwi, zachłanni, a na końcu rozczarowani – Ukraińcy wspominają rosyjskich okupantów

Na początku kwietnia Rosjanie zostali całkowicie wyparci z obwodu kijowskiego, co było miażdżącą porażką armii, która kiedyś była nazywana drugą najpotężniejszą na świecie. Kreml obecnie przegrupowuje siły, przygotowując się do oczekiwanej ofensywy we wschodniej Ukrainie.

W ciągu miesiąca okupacji, około trzydziestu osób mieszkających jeszcze w tym kompleksie mieszkaniowym, obserwowało rozwój wydarzeń, w miarę jak rosyjskie siły stopniowo uświadamiały sobie rzeczywistość: "to nie działa, nikt nas tu nie chce".

– Przyjechali tu z hasłem: "zajmiemy Kijów w trzy dni" – mówi Olena, mieszkanka osiedla, która przeżyła okupację. – W ciągu kilku dni zobaczyliśmy zmianę. Dobrze się przyjrzeli, jak wygląda życie tutaj i zrozumieli, że nie dadzą rady.

• Rosyjski żołnierz opowiada, jak Ukraińcy rozbili część kolumn "w proch" [NAGRANIE]

Gdy linia frontu znajdowała się w odległości zaledwie 500 m, a ostra wymiana ognia była na porządku dziennym, Rosjanie w Hostomlu dziwili się poziomem oporu, morale i jakością życia Ukraińców.

Opowieści mieszkańców

Wychodząc na zewnątrz w pierwsze ciepłe wiosenne popołudnie tego roku, by ugotować coś do jedzenia na opalanych drewnem piecach, mieszkańcy wspominają nieokrzesane i nerwowe zachowanie swoich dawnych okupantów, które daje wyobrażenie o mentalności rosyjskich żołnierzy podczas bitwy o Kijów. Mieszkańcy prosili o nieujawnianie nazwisk, aby czuć się bezpieczniej.

– Próbowałem rozmawiać z nimi kilkanaście razy – powiedział Mychajło, który spędził na osiedlu całą okupację. – To było trudne.

• Ukraińcy weszli do Buczy i Irpienia. Oto co zobaczyli. Ciała na ulicach. ''Nowa Srebrenica'' [ZDJĘCIA]

Gdy na początku kwietnia Rosjanie wycofywali się z Buczy, Borodianki, Iwankowa, Makarowa i innych miasteczek pod Kijowem, ukraińskie oddziały idące za nimi oglądały przerażające sceny: ciała porozrzucane na ulicach, w piwnicach lub złożone w masowych grobach.

Według rządu ukraińskiego, dziennikarzy międzynarodowych oraz licznych wywiadów z mieszkańcami, różne jednostki rosyjskie stacjonujące w tych miastach albo przypadkowo, albo systematycznie zabijały cywilów. Inni cywile byli okradani, torturowani i gwałceni, jak podają urzędnicy i lokalni mieszkańcy.

Według władz ukraińskich, w samym Hostomlu w czasie okupacji rosyjskiej zaginęło 400 osób. Pozostali mieszkańcy tego osiedla mieli szczęście uniknąć tego losu. Przewijało się przez to miejsce jednocześnie około 500-600 Rosjan, którzy zostawiali jednak cywilów w spokoju.

Mieszkańcy uważają, że przy takiej bliskości linii frontu było zbyt wiele do roboty, by jeszcze terroryzować miejscową ludność. Rosjanie ostrzeliwali pozycje ukraińskie z pobliskiego sosnowego zagajnika i kilku sąsiednich budynków, a w odpowiedzi sami dostawali ogień, po czym wycofywali się do osiedla, by schronić się i odpocząć.

• Zobacz także: Tak wyglądało wprowadzanie "ruskiego miru" w Irpieniu. "W mieszkaniu nadal leżą ciała"

– Nie było żadnej agresji – mówi Olena. – Nie widzieli w nas zagrożenia.

Plądrowanie mieszkań

To nie znaczy, że ich okupacja była przyjemna i uporządkowana. Olena zobaczyła ich po raz pierwszy, kiedy wbiegli do jej budynku. Po opaskach na rękach poznała, że to Rosjanie.

Żołnierze natychmiast zaczęli wyważać drzwi do mieszkań na ostatnich piętrach, szukając dogodnych miejsc do zajęcia. Na szczęście większość mieszkańców zdążyła już uciec, a Rosjanie zajęli ich chwilowo opuszczone mieszkania.

Następnie budynki zostały kompletnie zdemolowane, jeszcze przed zniszczeniem przez ostrzał artyleryjski. Aby ukryć swoje wozy bojowe, Rosjanie wjeżdżali nimi wprost do holi, przez drzwi i szyby, niszczyli windy, pokrywając podłogi dywanem chrzęszczących odłamków. Po wtargnięciu do opuszczonych mieszkań żołnierze przeszukiwali je, rzucając resztki dobytku mieszkańców na wielkie, bezładne sterty.

• "Jako Rosjanin odczuwam wyjątkowy wstyd. Dziękuj Bogu, że jesteś Polakiem"

Za wyłamanymi drzwiami w jednym z budynków pokoje wyglądały, jakby przeszedł przez nie huragan. – Wszystkie opuszczone mieszkania zniszczyli. Zas...ali wszystko – mówi Mychajło. – Dosłownie. Na łóżkach i na podłodze. To nie są ludzie. Dla mnie są gorsi niż bestie.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo.

– Rzucali gó…em w ściany, tak jak dzieci rzucają się śnieżkami – potwierdził Wiktor, sąsiad, mieszkaniec budynku, w którym mieszka Mychajło. Potwierdzają to dowody. Na środku wejścia do dwóch mieszkań w jednym z budynków leżały plamy czegoś, co wyglądało jak ludzkie odchody.

– Włamali się do 90 proc. mieszkań, obrabowali je, zbezcześcili i zniszczyli – stwierdził Wiktor.

Strzelaniny dla zabawy

Wygląda na to, że Rosjanie strzelali z karabinów szturmowych i granatników do samochodów pozostawionych na terenie osiedla, prawdopodobnie dla rozrywki. Niektóre z pojazdów mają dziury, które wskazują na to, że strzelano z górnych pięter budynków.

Na jednym z przestrzelonych samochodów namalowano białą literę "V", symbol, którego Rosja używa zarówno do oznaczania swojego sprzętu, jak i do propagandy wojennej.

• Czy Rosjanie w końcu zmierzą się z rzeczywistością? "To społeczeństwo żyje w bańce iluzji"

Mieszkańcy twierdzą, że szerzyły się również grabieże. Inaczej niż w Buczy, która przyciągnęła międzynarodową uwagę po tym, jak pojawiły się opisy rosyjskich okrucieństw, w tym egzekucji, tortur i gwałtów, tu żołnierze nie zabierali niczego pozostałym na miejscu mieszkańcom i kradli raczej z opuszczonych apartamentów.

– Stałem tutaj i widzę, że idzie dwóch żołnierzy, bez broni. Ale mają siekierę. Idę za nimi – opowiada Mychajło przed swoim osiedlem. Poszedł za żołnierzami do sąsiednich domów: – Weszli do budynku i zaczęli niszczyć zamki w drzwiach. Coś mnie skręciło.

Poprosił o rozmowę z oficerem, który warknął: "Czego chcesz?".

– Powiedziałem: "wasza armia to armia szabrowników, wasi żołnierze, wyważają drzwi spokojnych mieszkańców i rabują ich, chodźcie ze mną, pokażę wam" – opowiada Mychajło. – A on mi na to mówi: "szukamy broni".

Mychajło wspomina, jak pod koniec okupacji widział jednego rosyjskiego żołnierza, który przemieszczał się szybko z parą cudzych trampek przewieszonych przez ramię. Inni mieli torby wypełnione rzeczami, których właściciele mieszkań nie zabrali ze sobą.

• Rosyjski dziennikarz do rodaków: to my jesteśmy odpowiedzialni za swoje władze. "Pakt się kończy"

– To po prostu wstyd – powiedział.

Wiktor zwrócił uwagę, że większość witryn sklepowych na parterze budynków mieszkalnych została rozbita. Tylko dwie z nich ocalały, głównie dlatego, że udało mu się przekonać Rosjan, aby zostawili je w spokoju. W rozmowie z żołnierzami wspomniał o II wojnie światowej, odwołując się do dawnych ideałów sowieckiej solidarności i o tym, że obaj jego dziadkowie oddali życie w czasie wielkiej wojny.

– Musiałem przypomnieć sobie, że mam takie samo nazwisko jak jeden z rosyjskich oligarchów – powiedział z uśmiechem, sugerując pokrewieństwo. – Powiedziałem dowódcy, żeby sprawdził, jak to się stało, że taki a taki ma tu siedzibę.

To nie była prawda, ale zadziałało. "Umnica" (rozsądny), mówią miejscowi.

"Przebaczcie"

Podczas jednej z ostrych wymian artyleryjskich z siłami ukraińskimi, odłamek zabił kobietę siedzącą na zewnątrz. Miejscowi przekonali Rosjan, by pomogli pochować ją na skrawku ziemi w pobliżu osiedla, stawiając nad jej grobem prosty drewniany krzyż.

– Wśród nich było kilku porządnych ludzi – powiedział Mychajło. – Poszedłem z nimi, żeby ją pochować i oni powiedzieli do mnie: "Ojcze, przebacz nam". Odpowiedziałem: "Co mogę wam przebaczyć, jeśli to właśnie robicie?".

• Szczepan Twardoch: Rosja pozostanie Rosją. Nawet jeśli Putin odejdzie

Zdecydowana postawa miejscowych zdawała się również dziwić rosyjskich żołnierzy.

– Pytali nas, dlaczego nie chcemy wyjechać – mówi Olena. – Odpowiedzieliśmy: "to jest nasz dom, nasza ziemia, my tu mieszkamy, dlaczego mielibyśmy wyjechać?". Zapytaliśmy ich: "po co tu przyjechaliście?". Na co oni odpowiedzieli: "żeby was wyzwolić".

Olena skrzywiła się. – Od czego? Bzdura. Bez was żyło nam się bardzo dobrze. Oni naprawdę myśleli, że przywitamy ich kwiatami – powiedziała. Niektórzy żołnierze porównywali życie tutaj z życiem u nich w domu.

– Mówili: "wy żyjecie lepiej niż my" – mówi Maja, sąsiadka z budynku, w którym mieszka Olena.

W miarę upływu czasu morale Rosjan słabło. Mychajło opowiada, że widział, jak jeden młody rosyjski żołnierz płakał. Niektórzy zachowywali się nawet bardziej nerwowo niż cywile, gdy słyszeli strzały, mówi kilku mieszkańców.

– Widziałam to w ich oczach – powiedziała Olena. – Strach i niezrozumienie, co oni tu robią.

Inni wydawali się zadowoleni, że pozbyli się swoich dowódców. Kiedy Mychajło rozmawiał z kilkoma żołnierzami, wspominali, jak ich kolumna została zniszczona i zginęło kilku wysokich rangą oficerów. – Powiedzieli: "bez nich jest nam lepiej" – wspomina Mychajło.

Dziękujemy, że jesteś z nami. Zapisz się na newsletter Onetu, aby otrzymywać od nas najbardziej wartościowe treści.

Redakcja: Michał Broniatowski