14 de lujo

· agosto · setenbre · otobre · novenbre · disenbre

El 14 de lujo el ze el 195° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 196° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 170 dì.

• 939 – Ełesion de Papa Stèfano VIII
• 1099 – ła finise ła Prima crozada co ła concuista de Jeruzałeme
• 1223 – In Fransa, Luizi VIII el divien re de Fransa de sevente de ła morte de so padre
• 1789 – La popołasion de Parize ła se revolta e i asalta ła prezon de ła Basteja, sinboło del podere asołutista del re. Da sta data se fa scumisiar ła Revołusion franseze
• 1790 – Un ano dopo ła Tolta de ła Basteja par festejar l'avegnimento se fa ła Fête de la Fédération; sto avegnimento el ze festejà dal 1880 cofà ła Festa nasionałe franseze
• 1791 – Revolte de Priestley a Birmingham, Inghiltera
• 1795 – La Convension nasionałe ła adota La Marsejeze cofà ino nasionałe
• 1816 – Papa Pio VII fonda ła Zendarmaria pontefisa
• 1865 – Sete persone guidae da l'alpinista ingleze Edward Whymper e da ła guida alpina franseze Michel Croz ła riva par ła prima volta ła sima del Cervin; inte l'isteso dì, vegnendo zo, cuatro dei sete alpinisti i more cascando insidentalmente par pì de 1000 metri
• 1880:
  • Ufisałizà el dì de ła Festa nasionałe franseze
  • El moto Liberté, Égalité, Fraternité el conparise sui frontoni de tute łe istitusion pùbleghe fransezi
• 1902 – Venèsia: el Canpaniłe de San Marco, derivante dal X secoło, el croła de colpo. El vegnarà recostruio "cofà che l'era, andove che l'era". El restàuro el finirà inte el 1912
  • A Machu Pichu, Perù, el paron de tere cuschegno Agustìn Lizàrraga el scrive inte un muro «A. Lizàrraga, 14 de julio de 1902», el cuało serve cofà prova che el statunitense Hiram Bingham no el ghea descuerto ła sitadeła inte el 24 de lujo del 1911. Za inte ła metà del XIX secoło ła sitadeła ła ghea tacà vegner sachejada da l'inprezàrio todesco Rudolph August Berns.
• 1916 – Prima serada pùblega del locałe Cabaret Voltaire, andove Hugo Ball el ghea concepio, fato nàsare e dopo resità el primo manifesto del movimento Dada.
• 1933:
  • In Zermània bandii tuti i partii pułìteghi forché el Partio Nazista
  • El rezime nazista el fa ła "Leje par ła protesion dei caràtari ereditari" fazendo ła steriłizasion obligatòria par determinae persone
• 1938 – El re Zorzi VI del Regno Unio e so fioła Elisabeta i va a Reims in Fransa par ła parada in onor de ła restaurasion fìnia inte el 10 de lujo de ła Catedrałe de Reims. L'avegnimento el vien vedesto cofà sostegno del Regno Unio a ła Fransa contro łe voje espansionìsteghe de ła Zermània hitleriana
• 1940 – Seconda guera mondiałe: Andrew George Latta McNaughton el tołe el comando del VII Corpo d'Armada conponesto da trupe britàneghe, canadezi e neozełandezi
• 1948 – Roma: Un scołaro universitàrio el spara contro Palmiro Togliatti cuatro colpi, dei cuałi 3 i ło colpise. L'atentà a Togliatti el pròvoca gravi disórdeni, che drio i cuotidiani de l'època se riva cuazi a ła guera siviłe
• 1951 – A Joplin (Missouri), el George Washington Carver National Monument el divien el primo monumento nasionałe dei Stati Unii in dèdica ai afroamericani
• 1958 – In Iraq ła monarchia hascemia ła vien roversada da nasionałisti de l'ezèrsito. ʿAbd al-Karīm Qāsim el divien el novo cao de ła nasion
• 1965 – La sonda statunitense Mariner 4 ła riva par ła prima volta Marte: ła inviarà a ła Tera 21 foto
• 1969 – L'ezèrsito de El Salvador invade l'Honduras: scumìsia ła Guera del bałon
• 1970 – Reggio Calabria, Itàlia: se ga i Moti de rejo.
• 1976 – Ła pena capitałe ła vien abołia in Cànada.
• 1999 – A Londra, se firma un acordo intrà Arzentina e Regno Unio che el permete l'entrada de arzentini inte łe Ìzołe Malvine.
• 2002 – Durante łe cełebrasion de ła Festa nasionałe franseze, el presidente de ła Repùblega franseze Jacques Chirac soravive a un tento de sasìnio
• 2008:
  • L'asteròide (450894) 2008 BT18 el pasa arente de ła Tera
  • A Tokyo se ga na sełebrasion par el scumìsio dei scavi par ła Tokyo Sky Tree
• 2011 – Villa Martelli, Gran Buenos Aires: inaugurada ła prima edision de ła megamostra permanente Tecnópolis, che ła durarà finmente el 22 de agosto e ła garà cadensa anuałe.
• 2015 – La sonda New Horizons ła riva so Pluton
• 2016 – Straje de Nisa: inte el ndar dei festejamenti de ła Festa nasionałe franseze, un tir el se slansa contro ła foła che ła vardava el spetacoło dei foghi de artifiso inte ła Promenade des Anglais, fazendo 86 morti e 458 ferii

•  El Salvador

- Dì del Mèdego

•  Fransa

e łe so dipendense - Festa nasionałe franseze

•  Iraq

– Festa nasionałe

•  Kiribati

– Festa de l'indipendensa, 3º dì (no festivo)

•  Nicaragua

- Dì de ła Bandiera Nasionałe

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 14 de lujo