Kanclerz skarbu (ang. Chancellor of the Exchequer[a]), dawniej drugi lord skarbu (ang. Second Lord of Treasury) – brytyjski urząd ministerialny z siedzibą na Downing Street nr 11. Nadzoruje skarbową i monetarną politykę rządu. Ze sprawowania tego urzędu są wyłączeni członkowie Izby Lordów, mogą go sprawować tylko członkowie Izby Gmin, będący jednocześnie członkami Tajnej Rady. Kanclerz skarbu jest tytułowany (jak każdy członek Tajnej Rady) jako „wielce czcigodny” (ang. The Right Honourable).

Kanclerz skarbu
Chancellor of the Exchequer
ilustracja
Stanowisko
Państwo

 Wielka Brytania

Data utworzenia

1558

Pierwszy kanclerz

John Baker

Obecny kanclerz

Rachel Reeves

Obecny od

5 lipca 2024

Siedziba

11 Downing Street

Strona internetowa

Angielska nazwa urzędu jest konsekwencją jego historycznej ewolucji. Pierwotnie kanclerz skarbu, jako urzędnik podległy lordowi wielkiemu skarbnikowi (Lord High Treasurer, zazwyczaj pełniący również funkcję skarbnika – Treasurer)[1], był członkiem Trybunału Skarbu (ang. Court of Exchequer), wywodzącego się z czasów normańskich kolegialnego organu o uprawnieniach administracyjno-sądowych w zakresie ustalania i poboru dochodów królewskich. Z uwagi na nikłą biegłość w zakresie matematyki, od około 1110 roku członkowie tego organu używali stołu pokrytego wzorem szachownicy, celem ułatwienia rachunków[2].

W wyniku ewolucji i reform finansów państwa, w tym występującej od 1667 praktyki powierzania urzędu skarbnika specjalnej komisji w miejsce jednej osoby[2], co doprowadziło również do faktycznej likwidacji urzędu lorda wielkiego skarbnika (oba urzędy pełniła zawsze jedna osoba, na podstawie nominacji datowanych na ten sam dzień), kanclerz skarbu stał się zwyczajowym członkiem tej komisji, od 1712 jako drugi lord skarbu (Second Lord of Treasury)[3]. Gdy stanowisko pierwszego lorda skarbu (First Lord of Treasury) związane zostało z funkcją premiera Zjednoczonego Królestwa, kanclerz skarbu stał się głównym urzędnikiem zajmującym się finansami państwa.

W 1833 zlikwidowano ostatecznie Trybunał Skarbu, przekształcając go w resort rządowy (HM Treasury), na którego czele stanął kanclerz skarbu[2].

Obecnie urząd ten pełni Rachel Reeves.

Lista kanclerzy skarbu

edytuj

Kanclerze skarbu królestwa Anglii

edytuj

Kanclerze skarbu Wielkiej Brytanii

edytuj

Kanclerze skarbu Zjednoczonego Królestwa

edytuj

Zobacz też

edytuj
  1. Angielskie exchequer pochodzi od starofrancuskiego eschequier oznaczającego „szachownicę”.

Przypisy

edytuj
  1. Skarbnicy i komisarze skarbu 1660–1870 (ang.)
  2. a b c Krótka historia skarbu (ang.)
  3. Kanclerz skarbu 1660–1870 (ang.)
  4. Emma Clarke, Who is Rishi Sunak? Meet the new Chancellor replacing Sajid Javid [online], Evening Standard, 13 lutego 2020 [dostęp 2020-03-04] (ang.).