Bijdrage van Stefan ten Teije

Toen ik twee jaar geleden nog redacteur was bij AD.nl en NU.nl, had ik nog nooit het Digital News Report van het Reuters Institute gelezen. Inmiddels begrijp ik waarom veel mediaprofessionals ernaar uitkijken: met een wetenschappelijke blik wordt de staat van de journalistiek geduid. Zes op de tien respondenten geven in het onderzoek aan niet meer goed te weten wat echt of nep is in online journalistiek en de groep mensen die het nieuws mijden of negeren neemt toe. Bovendien lijkt het erop dat jongeren zich in mindere mate wenden tot traditionele nieuwsmerken, maar hun informatie vaker van social media-influencers halen. Toch is het rapport dit jaar ook leuk om te lezen, want het data-onderzoek dat smartocto vorig jaar samen met Dmitry Shishkin uitbracht over nieuwsbehoeften, heeft een hoofdstuk in het rapport gekregen. Het Reuters Institute heeft het door ons ontwikkelde User Needs Model 2.0 als uitgangspunt gebruikt in nieuw onderzoek waarbij nieuwsconsumenten is gevraagd wat ze verlangen van media. Daar zitten wat interessante grafieken bij (zie grafiek 1 en 2 hieronder). Zo blijkt dat nieuwsmijders meer verwachten van media dan alleen het op de hoogte brengen over de laatste feiten. Ook jongeren zoeken online meer naar duiding, service, inspiratie en connectie dan oudere generaties. Het Reuters Institute komt dus tot dezelfde conclusies als wij en dat is fijn, want de aanpak wordt nogal eens verkeerd begrepen. Zo hoorde ik Pieter Klok van de Volkskrant in een webinar zeggen dat het niet de bedoeling is dat je als journalist alleen maar gaat schrijven wat je publiek wil. Dat is nou precies niet wat een user needs aanpak beoogt. Doel is dat je dichter bij je journalistieke missie blijft, dat je vanuit waarden een publiek probeert te bereiken dat die waarden deelt of er in elk geval interesse voor heeft. Wat je helaas te veel ziet gebeuren is dat media voornamelijk reageren op wat door anderen wordt opgediend. Social media-hypes, PR-materiaal van bedrijven en politieke platitudes zijn dominant aanwezig in de pers. Eigenheid en focus op wat echt belangrijk is, lijden daaronder. Dat laatste is geen nieuwe analyse (denk aan alles wat Rob Wijnberg al ruim 10 jaar zegt), maar het User Needs Model is nou juist wel een nieuwe manier om tot verandering van gedrag op redacties te komen. Dat zijn onze klanten. We houden ze geregeld een spiegel voor zoals te zien is in grafiek 3, waaruit je kunt opmaken dat deze titel veel te veel updates over z'n publiek uitstort, terwijl de behoeftes duidelijk in andere type verhalen liggen. Met rapporten, dashboards en notificaties kunnen we redacties helpen in het maken van keuzes. Dat over nieuwsbehoeften (user needs) in zo'n beetje het belangrijkste journalistieke rapport ter wereld op dezelfde manier wordt gesproken, is een bevestiging dat we met smartocto op de juiste weg zitten.