Omroep HUMAN

"Het OV moet gratis worden!", vinden de activisten van Återställ Våtmarker.   Als het aan de Nederlandse Spoorwegen ligt, gaan reizigers meer betalen voor hun treinkaartjes. De laatste jaren zijn de stijgende kosten van het openbaar vervoer vaak onderwerp van discussie in Nederland. Maar ook in andere Europese landen komen reizigers in opstand.    In Stockholm is het OV zo duur geworden dat de mensen van Återställ Våtmarker ertegen in actie komen. Begin dit jaar zijn de prijzen voor trein- en tramkaartjes in Stockholm opnieuw omhooggegaan. Ook boetes op zwartrijden worden waarschijnlijk verhoogd: Over een poortje springen kan je dan 400 euro kosten.   Bewoners zijn het zat en protesteren door de toegangspoortjes zo vast te tapen dat je er makkelijk doorheen loopt zonder te betalen. Hun argument? Het openbaar vervoer is niet meer openbaar te noemen nu het zoveel kost. "Het zou voor iedereen mogelijk moeten zijn te reizen binnen je eigen stad. Veel mensen hebben het moeilijk nu de prijzen zijn verhoogd, midden in een economische crisis."   Kijk Metropolis over het openbaar vervoer via NPO Start.

Goed nieuws: we kunnen heel veel bomen redden als we afscheid nemen van ons wegwerpservies.   Jaarlijks worden er zo’n 3 miljard bomen gekapt voor onze verpakkingen. Een groot deel hiervan wordt gebruikt voor wegwerpbekers en -voedselverpakkingen, die we vaak maar één keer gebruiken. “De productie van papieren verpakkingen legt een enorme druk op onze bossen. Op dit moment importeren we papierpulp uit landen als Brazilië om aan onze wegwerpverpakkingsvraag in Europa te voldoen.” aldus Janine Röling van de Fair Resource Foundation.   De oplossing? Afwassen en hergebruiken. Maar kan dit ook op grote schaal? Je ziet het in de aflevering De Papier Paradox van Wat Houdt Ons Tegen?. Nu te zien op NPO Start: https://lnkd.in/eKy2MAYQ

"Stel je voor dat Obama zo zou speechen zoals Dick Schoof, dan zou hij nooit president geworden zijn."   Auteur Tom Lanoye ziet dat politieke leiders de regels van theater omarmen. Obama bijvoorbeeld kon met zijn speeches en de manier waarop hij ze bracht het publiek meenemen in zijn verhaal.   Maar ook autocratische leiders gebruiken theater en enscenering om massa's mensen op te kunnen zwepen. "Ik zie in alles theater, en macht is ook altijd enscenering - waar verleiding in schuilt. Kijk bijvoorbeeld naar de paleizen die Putin heeft bekleed met goud... Het is een kruising tussen enerzijds de Efteling en anderzijds nationale trots. Als een autocraat dat niet heeft, dan zal die nooit de macht uitoefenen."   In de vierde aflevering van Het Filosofisch Kwintet gaat Arnon Grunberg in gesprek met zijn gasten over de rechtsstaat en autocratische verleidingen. Worden die verleidingen groter als onze rechtsstaat hapert? En verklaart dat de opmars van autocratische leiders zoals Wilders en Trump? Kijk de hele aflevering op NPO Start of ga naar https://lnkd.in/dVQkNQh9

Camembert zonder koe, het kan: "Deze ‘koeien’ poepen niet en laten geen scheten, dus hier komt ook geen methaan uit."   Kaas is onze nationale trots, maar tegelijkertijd is het een van de meest vervuilende voedselproducten. Als oplossing maakt Those Vegan Cowboys camembert, zonder koe, die net zo lekker smaakt - aldus de verkopers. Deze is gemaakt van caseïne, het ingrediënt dat dierlijke kaas zo smeuïg maakt, uit een laboratorium. Een breakthrough, want dit zit nog niet in de vegan kazen die nu beschikbaar zijn.   “Op zo’n manier caseïne produceren is vele malen effectiever dan de zuivelindustrie nu doet. Deze ‘koeien’ poepen niet en laten geen scheten, dus hier komt ook geen methaan uit,” zegt directeur Hille van der Kaa. We moeten nog even wachten, maar uiteindelijk gaan we deze koe-loze kaas ook in de schappen zien: over drie à vier jaar in Europa, en waarschijnlijk over minder dan een jaar in Amerika. Meer zien over de klimaatimpact van Nederlands lievelingsbeleg? Kijk aflevering 4 van Wat houdt ons tegen? nu op NPO Start.

"We moeten de stenen uit het verleden oprapen, om te voorkomen dat onze kinderen erover struikelen." “Als je de stenen op je levenspad niet opruimt, dan struikel je er niet alleen zelf over, maar ook je kinderen,” zegt samenlevingstherapeut Mercedes Zandwijken. Haar man en hoofd diversiteit en inclusie aan de Universiteit van Amsterdam Machiel Keestra vult aan: “Kinderen kunnen namelijk last krijgen van de problemen waar hun ouders of voorouders mee moesten dealen. Dit Surinaamse gezegde verwijst dus naar het risico dat problemen of trauma’s van generatie op generatie worden doorgegeven als stenen uit het verleden niet worden opgeraapt." Het duo pleit ervoor om die stenen uit onze individuele en culturele geschiedenis gezamenlijk met elkaar op te ruimen. “Omdat de geschiedenis van slavernij en slavenhandel een gezamenlijke geschiedenis is,” zegt Zandwijken. “En elke generatie heeft daarin weer een eigen verantwoordelijkheid,” zegt Keestra. Meer levenswijsheden? Luister Zin van de Dag nu in je podcastapp of ga naar human.nl/ZinVanDeDag #KetiKoti #Slavernij #GedeeldeGeschiedenis - Keti Koti Tafel

Nederland heeft het vieste water van heel Europa.   Door vervuiling uit landbouw, industrie en het riool holt de kwaliteit van ons oppervlaktewater achteruit. Hele ecosystemen dreigen kopje onder te gaan en het zuiveren van ons drinkwater kost ons steeds meer moeite. "We hebben last van steeds complexere stoffen die in ons water zitten, die ook ingewikkeld zijn om eruit te zuiveren. Bij dat zuiveringsproces wordt veel water verspild," zegt Maarten van der Ploeg, directeur van RIWA-Maas/Meuse een samenwerkingsverband van Nederlandse waterleidingbedrijven.   Omdat de zuiveringsprocessen steeds ingewikkelder worden, wordt drinkwater in Nederland duurder. Toch laat wetgeving die het dumpen van afvalstoffen in ons water in toom moet houden, erg op zich wachten. Wat gaan we hieraan doen?   Kijk Wat houdt ons tegen? over Zuiver Water nu op NPO Start.

"In de media zien we zelden succesvolle moslims als ondernemer, wethouder of in de liefde." "We horen en zien in de media vooral negatieve verhalen over de Islam," zegt theater- en programmamaker Nora Akachar. Meestal gaat het over armoede, terrorisme en onderdrukking. "Of we zien gesluierde moslima’s die passief overkomen of over de markt lopen," zegt ze. Dit heeft grote impact op moslims in Nederland. Want volgens Akachar beginnen ze zelf in dat negatieve frame te geloven, omdat deze beelden zich in ons collectieve geheugen hebben genesteld. "Zelden zien we succesvolle moslims als ondernemer, wethouder of in alledaagse dingen zoals hobby’s en de liefde." Maar, denkt Akachar, daar kunnen we verandering in brengen. "Ik besefte me dat ik wel degelijk impact kan maken. Hoe klein ook, ik kan een rol spelen om de beeldvorming positief te beïnvloeden. En daarvoor is het nodig dat we cultuur, religie en politiek overstijgend denken.” Kijk het hele beeldcollege van Rewind hier: https://lnkd.in/dqc8GM-B #Moslims #Beeldvorming #Islam

"Mensen voelen wel vliegschaamte, maar geen dataschaamte."   De hele ICT-sector zorgt voor 3,9% van de globale CO2-uitstoot. Dat is meer dan de luchtvaartindustrie. En een week een koelkast met energielabel A aan staat gelijk aan ongeveer 15 uur Netflixen op een televisiescherm. Dataverbruik is dus enorm schadelijk voor het milieu, maar het lijkt er niet op dat we bewust met onze data om gaan.   Marleen Stikker, lid van de AWTI - Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie, zegt dat veel mensen niet eens weten dat hun gescroll op sociale media en gebinge van series veel impact op het klimaat heeft. Volgens haar kan het wel wat minder, met dat dataverbruik. "Er is heel veel zinnig gebruik van data," waarvan je nog zou kunnen stellen dat de CO2-uitstoot een noodzakelijk kwaad is, "maar er is ook heel veel dataverbruik wat niet zo relevant is."   Is de ecologische voetafdruk van ons gescroll wel goed te praten? Kijk Wat houdt ons tegen? nu op NPO Start. *Rectificatie: In een vorige versie van deze post stond dat een uurtje streamen van je favoriete serie staat gelijk aan 168 uur de koelkast aan hebben staan. Dat zijn gedateerde cijfers van The Shift Project, die niet meer actueel zijn. Daar hebben jullie ons terecht op gewezen, bedankt! Een week een koelkast met energielabel A aan staat gelijk aan ongeveer 15 uur Netflixen op een televisiescherm. Als je op een kleiner scherm kijkt, kan je bijna dubbel zo lang kijken voor hetzelfde energieverbruik. Deze cijfers komen van de IEA (International Energy Agency, 2020) en van de Europese Commissie (2023).

In de samenleving van jagers en verzamelaars waren mensen vele malen gewelddadiger dan nu.   De wereld is vanaf de prehistorie minder gewelddadig geworden, blijkt uit onderzoek. In de oude anarchistische samenleving van jagers en verzamelaars waren mensen vele malen gewelddadiger. Maar met de komst van staat en beschaving is dat verminderd, zegt historicus Beatrice de Graaf. "Dat klinkt misschien contra-intuïtief, want wij hebben in de twintigste eeuw, ondanks de beschaving, alle wereldoorlogen gezien. Maar zelfs met deze negatieve uitschieters is de kans dat je door een ander mens om het leven wordt gebracht in de 20e eeuw toch echt minder geworden. Dat gaat niet vanzelf, dat komt door de beperkingen die de rechtsstaat mensen én staten heeft opgelegd.” Lees het hele gesprek met Beatrice de Graaf, die te gast is bij Het Filosofisch Kwintet, hier: https://lnkd.in/e4HsdBEM

"Van vieze poepluiers kun je mooie nieuwe dingen maken."    Een vieze luier gooien de meeste mensen het liefst zo snel mogelijk mogelijk in de prullenbak. Dat zorgt ervoor dat wegwerpluiers inmiddels negen procent (!) vormen van al het afval dat we produceren.   Zonde om die luiers zomaar te verbranden, vond Simon Frans de Vries, werkzaam bij Elsinga Beleidsplanning en Innovatie BV. Hij geeft wegwerpluiers een nieuw leven door ze te recyclen tot zuiver plastic. "Elk uur komt er in een reactor een partij luiers, die we verwarmen met stoom. 250 graden, dat doodt alle bacteriën en het breekt medicijnresten af. Zo kun je de grondstoffen daarna weer veilig hergebruiken, en maken we zuiver plastic."    "Dat hoeven we dan niet te halen uit verre landen, maar kunnen we hier in Nederland gewoon blijven recyclen. Daar kunnen we weer mooie nieuwe dingen van maken, zoals deze helm die ik op heb."   Meer leren over de impact van luiers op het milieu? Kijk Wat houdt ons tegen? via NPO Start.