Łańcuchy dostaw w niepewnych czasach. Jak zapewnić stabilność swojej firmie?

Przykładów zdarzeń oddziałujących na kształt światowej gospodarki i płynność łańcuchów dostaw nie brakuje. Jednym z najbardziej dobitnych była pandemia. Jej skutki szczególnie dotkliwie odczuł sektor motoryzacyjny. Branża, która opierała się na produkcji w systemie just-in-time (bez zapasów), nie była przygotowana na brak komponentów czy opóźnienia w dostawach mikroprocesorów.

Gdy przedsiębiorcy wciąż borykali się ze skutkami COVID-19, ważący 224 tys. ton frachtowiec Ever Given, przez tydzień blokował Kanał Sueski i setki innych statków. Przez łączącą Europę i Azję drogę wodną przechodzi ok. 12 proc. światowego handlu. Szacuje się, że w każdej godzinie blokady Ever Given wstrzymywał przepływ dóbr o wartości 400 mln dolarów.

W kolejnym roku wybuchła wojna w Ukrainie, kraju, który jest jednym z najważniejszych ogniw europejskiego i światowego łańcucha dostaw – mówimy o 200 mln ton potencjału tranzytowego. Co więcej, polscy przedsiębiorcy z sektora MŚP zaczęli wycofywać się z Rosji, co przełożyło się na konieczność modyfikacji dotychczasowych kierunków oraz sposobów dostaw. Najbardziej ucierpiały przedsiębiorstwa transportowe, przemysłowe i handlowe. Wiele firm musiało ograniczyć sprzedaż oraz szukać zamienników i nowych dostawców. Również sankcje nałożone na Rosję nie pozostały bez wpływu na dostęp do surowców, głównie niklu używanego w produkcji akumulatorów samochodowych czy urządzeń elektronicznych oraz tytanu.

Na sytuację rodzimych firm mają też wpływ wydarzenia dziejące się w odległych geograficznie rejonach. Ataki rebeliantów Huti na statki na Morzu Czerwonym wydłużyły transport towarów drogą morską o blisko miesiąc. Efekt? Tylko w grudniu światowy handel zmniejszył się o 1,3 proc.

Dużo mówi się o zmianach klimatycznych, ale niekoniecznie w kontekście zakłóceń w dostawach towarów i surowców. Tymczasem skrajna susza znacznie obniżyła poziom wód w Kanale Panamskim, co wymusiło ograniczenia liczby statków przepływających przez kanał z 31 do 18 dziennie. Poszukiwanie alternatywnych tras przez Kanał Sueski czy wokół Przylądka Dobrej Nadziei wydłuża czas transportu.

Wyzwaniem dla łańcuchów dostaw jest również inflacja i czynniki makroekonomiczne, w tym przede wszystkim wzrost kosztów surowców i energii, a co za tym idzie produkcji i transportu. Skuteczne zarządzanie tymi kosztami i zabezpieczenie się przed inflacją to kluczowe działania, które pozwalają firmom zachować konkurencyjność i rentowność.

Nowe wyzwania i trendy

Wszystkie te wydarzenia zmieniły globalne zasady gry. Kluczowe stało się budowanie odpornych, elastycznych i przejrzystych sieci dostawców, a także skuteczne i elastyczne zarządzanie płynnością finansową firm. Na pierwszy plan wysunęła się lokalizacja produkcji. Odpowiedni dobór miejsca pozwala ograniczać zależność od niepewnych szlaków handlowych i dostawców.

W ostatnim czasie nasilił się proces tzw. reshoringu lub nearshoringu, a więc przenoszenia produkcji – w mniejszym lub większym zakresie – bliżej odbiorców końcowych. Część zlokalizowanych w Chinach mocy wytwórczych firmy ponownie umieszczają w krajach macierzystych. Przedsiębiorcy zwiększają też zapasy materiałów i surowców, które są kluczowe dla utrzymania ciągłości produkcji (strategia just-in-case), a także w coraz większym stopniu stawiają na automatyzację.

Na kształt łańcuchów dostaw wpływają dziś także takie globalne trendy jak: zrównoważony rozwój (w tym ograniczenie emisji i zabezpieczenie się na wypadek ekstremalnych zjawisk pogodowych), dalsze zwiększanie roli dostawców lokalnych, niedobór pracowników (szacuje się, że w Chinach już 70 proc. firm odczuwa głód kadrowy) oraz wzrost e-commerce.

W czasie dekoniunktury czy destabilizacji geopolitycznej, którym często towarzyszą zatory płatnicze, firmy niejednokrotnie mierzą się z zaburzeniami płynności finansowej, szczególnie gdy dostawy nie przychodzą na czas lub gdy szybko trzeba uruchomić nowych dostawców.

Jak w obliczu tych wyzwań zbudować odporność firmy? Jakie procesy i procedury wdrożyć, by móc elastycznie reagować na zmianę? Odpowiedzi dostarczają eksperci w poradniku banku Citi Handlowy "Łańcuchy dostaw w erze zawirowań na globalnych rynkach".

Jak sobie poradzić z zawirowaniami na rynkach i wyjść z nich obronną ręką?

Publikacja podpowiada, jak skutecznie zarządzać zapasami, a także systemem dostaw i zakupów. Wskazuje też konkretne narzędzia wspierające efektywne gospodarowanie kapitałem obrotowym – m.in. program finansowania dostawców czy Dynamic Discounting. Ciekawą alternatywą, szczególnie przy mniejszych transakcjach, są korporacyjne karty płatnicze — kupujący, oprócz terminu płatności wynikającego z faktury, może odroczyć płatność o termin spłaty karty, zyskując efekt „buy now – pay later” — zauważa Michał Skowroński, Dyrektor Departamentu Rozwiązań Kartowych w Citi Handlowy.

O końcowej wartości zawieranych przez firmę kontraktów decydują wahania kursów walutowych. Przy współpracy z ekspertami banku warto dopasować, a następnie wdrożyć odpowiednie rozwiązania ograniczające wpływ wahań kursowych na przedsiębiorstwo.

Kolejną ważną kwestią jest bezpieczeństwo transakcji. Niektóre banki oferują systemy monitorowania transakcji, które automatycznie wykrywają podejrzane płatności. Dobrym rozwiązaniem są też narzędzia do śledzenia trasy przelewu zagranicznego, które pokazują m.in. ewentualne opóźnienia.

Co do zasady, działanie na zagranicznych rynkach jest dużo łatwiejsze i bezpieczniejsze z zaufanym partnerem. – Firmy potrzebują wsparcia instytucji z doświadczeniem i zasobami, szczególnie w kontekście rozciągniętych geograficznie łańcuchów dostaw – zwraca uwagę Konrad Krężlewicz, Dyrektor Departamentu Finansowania Handlu w Citi Handlowy.

Więcej informacji na temat tego, jak chronić firmę przed zawirowaniami na międzynarodowych rynkach, konkretne rozwiązania i przykłady wdrożeń można znaleźć w poradniku.