Klacht indienen

Klager moet belanghebbende zijn

Om een klacht behandeld te krijgen moet een indiener rechtstreeks belanghebbende zijn. Daarvan is sprake als de klager direct betrokken is bij de gewraakte journalistieke gedraging (meestal een publicatie) en daardoor persoonlijk in zijn belang is geschaad. In het algemeen kan worden gezegd dat dit het geval is als een publicatie gaat over klager of klager in die publicatie is genoemd. Bij twijfel is het verstandig eerst even met het secretariaat te overleggen.
Overigens is de procedure niet beperkt tot klachten van personen. Ook bedrijven of (overheids)instellingen kunnen een klacht indienen.
Verder komt het soms voor dat bij een publicatie niet zo zeer een individueel belang maar eerder een collectief belang in het geding is. In dat geval kan eventueel een klacht worden ingediend door een organisatie die door doelstelling en feitelijk handelen opkomt voor het in geding zijnde belang. Het is vervolgens ter beoordeling aan de Raad of die organisatie in de klacht ontvankelijk is.
De Raad behandelt geen klachten van derden met algemene bezwaren over de berichtgeving in de media.

Eerst contact opnemen met het medium, daarna naar de Raad

Voordat de klager zich tot de Raad kan wenden moet hij zijn bezwaren eerst voorleggen aan de eindverantwoordelijke van het medium (meestal de hoofdredacteur). Dit houdt in dat een klager de klacht die hij door de Raad wil laten beoordelen in (min of meer) dezelfde bewoordingen/strekking eerst aan het medium moet hebben voorgelegd. Dit dient te gebeuren binnen drie maanden na het plaatsvinden van de journalistieke gedraging waartegen klager bezwaar heeft. Daarna heeft het medium maximaal één maand de gelegenheid om de klacht af te handelen.
Als de klager het niet eens is met de afhandeling van de klacht door het medium of het medium reageert niet, dan kan hij zijn klacht vervolgens bij de Raad indienen. Dit moet gebeuren uiterlijk binnen zes maanden na het plaatsvinden van de journalistieke gedraging. Een te laat ingediende klacht wordt niet inhoudelijk behandeld, tenzij de klager kan aantonen dat de overschrijding van de termijn hem redelijkerwijs niet kan worden verweten.

Wie kiest voor de Raad, kiest niet voor de rechter

Met ingang van 1 januari 2024 neemt de Raad geen klachten meer in behandeling van klagers die omtrent dezelfde journalistieke gedragingen juridische procedures in gang (willen) zetten, reeds hebben gezet of dat niet uitsluiten. Met het indienen van een klacht, stemt klager in met deze voorwaarde.

Inhoud van de klacht

Een klacht moet het volgende bevatten:

De naam, adres en telefoonnummer van degene die de klacht indient.
De handtekening van de (vertegenwoordiger van) klager.
De naam van de journalist(en) en/of het medium tegen wie de klacht is gericht.
Een duidelijke omschrijving van de klacht in maximaal 1000 woorden.
Het resultaat van de afhandeling van de klacht, waarbij de klager uitlegt waarom hij daarmee niet tevreden is.
De publicatie waarop de klacht betrekking heeft (een print, afbeelding of pdf-bestand van een artikel en/of een link naar de betreffende publicatie).
De correspondentie met het betrokken medium en eventuele andere relevante stukken.

Nb. Als de klager niet in de publicatie wordt genoemd, moet hij bovendien uitleggen waarom hij een rechtstreeks belang heeft bij een oordeel van de Raad.

De ondertekende klacht kan in 8-voud naar het secretariaat van de Raad worden opgestuurd, maar kan ook online worden ingediend.

Hoe gaat het verder

De klager krijgt bericht als het secretariaat de klacht heeft ontvangen.
Eerst vormen een vice-voorzitter en secretaris zich een oordeel over de ontvankelijkheid, de bevoegdheid van de Raad, de tijdigheid van de indiening van de klacht, het rechtstreeks belang van klager en de gegrondheid van de klacht. Als de klacht op (een van) deze gronden wordt afgedaan, wordt deze niet verder in behandeling genomen. De klager ontvangt daarvan bericht.
Als de klacht in aanmerking komt voor behandeling door een kamer de Raad, wordt de klacht doorgestuurd naar degene tegen wie de klacht is gericht met het verzoek om daarop binnen drie weken te reageren. De klager ontvangt een exemplaar van die reactie.
Tegelijkertijd wordt aan de partijen meegedeeld op welke zittingsdag de Raadkamer de klacht zal behandelen.
In beginsel worden beide partijen worden voor de zitting uitgenodigd, er is geen verschijningsplicht.
Op een zitting krijgen partijen de mogelijkheid om hun standpunt mondeling toe te lichten (elk ongeveer tien minuten). Die mondelinge toelichting dient als aanvulling op dat wat al in de stukken naar voren is gebracht, en dus niet als een herhaling. Dan volgt een vraagstelling van de Raadsleden, waarna beide partijen gelegenheid krijgen voor een slotwoord. De volledige behandeling van de zaak duurt doorgaans drie kwartier.
Partijen kunnen zich laten bijstaan door iemand, in wie zij vertrouwen hebben. Dat kan een advocaat zijn, maar ook een familielid, collega of vriend. De Raadkamer spreekt bij voorkeur met/stelt vragen aan de partijen zelf (en niet hun vertegenwoordigers).
Partijen ontvangen de conclusie van de Raad binnen acht weken na de zitting.

De zitting

De zittingen van de Raad voor de Journalistiek worden gehouden in Amsterdam. Ze zijn openbaar en iedereen mag ze dus bijwonen. De voorzitter kan echter besluiten om de klacht ‘achter gesloten deuren’ te behandelen. Bijvoorbeeld als het gaat om bescherming van de privacy van minderjarigen.
Door middel van een persbericht, dat ongeveer een week voor de zitting wordt verspreid, worden de zaken aangekondigd die tijdens de zitting openbaar worden behandeld.

De conclusie

De volledige conclusie wordt op de website geplaatst. Verder wordt de conclusie kenbaar gemaakt op de sociale media kanalen van de Raad en in samenvatting verspreid via een persbericht. Op verzoek van klager kunnen deze publicaties worden geanonimiseerd.
Als een klacht (deels) gegrond wordt verklaard, wordt aan het betrokken medium verzocht de conclusie te publiceren. De Raad verwacht dat daaraan ruimhartig gehoor wordt gegeven. De publicatie door het medium wordt gehecht aan de conclusie op de website van de Raad, tenzij het medium daartegen bezwaar maakt.
Een conclusie van de Raad kan (deels) worden herzien op verzoek van de klager dan wel op verzoek van het medium dat of de journalist die daadwerkelijk op de klacht heeft gereageerd. De gronden voor herziening zijn opgesomd in artikel 10a van het Reglement.

Geen inhoudelijke beoordeling als medium niet meewerkt

Klachten tegen media die herhaaldelijk hebben laten weten niet mee te werken aan procedures van de Raad, worden niet inhoudelijk behandeld, tenzij de klacht van algemene strekking en/of principieel belang is. De Raad ontleent zijn bestaansrecht en gezag immers aan de vrijwillige ondersteuning door de betrokken media.

Klacht online indienen

Behalve per post kunt u uw klacht ook indienen via het klachtformulier. Na het invullen van het formulier dient u nog wel een ondertekende klachtbevestiging te sturen naar de Raad. In het formulier treft u hierover meer informatie.

Reglement

Meer uitgebreide informatie over de klachtenprocedure is te vinden in het Reglement voor de werkwijze van de Raad voor de Journalistiek.